نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 2 صفحه : 200
هديهاى كه
مناسب با شئون زن باشد، بعد از طلاق به او بپردازد ولى در پرداخت اين هديه، قدرت
توانايى شوهر نيز بايد در نظر گرفته شود، و لذا در دنباله آيه مىگويد:" بر
آن كس كه توانايى دارد به اندازه تواناييش، و بر آن كس كه تنگدست است به اندازه
خودش هديه شايستهاى لازم است، و اين حقى است بر نيكوكاران" (عَلَى
الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ مَتاعاً بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا
عَلَى الْمُحْسِنِينَ).
" موسع"
به معنى توانگر، و" مقتر" به معنى تنگدست است (از ماده قتر به معنى بخل
و تنگ نظرى نيز آمده است) مانند: (وَ كانَ الْإِنْسانُ قَتُوراً).
[1] بنا بر اين توانگران بايد به اندازه خود و تنگدستان نيز درخور
توانايىشان اين هديه را بپردازند، و شئون زن نيز در اين جهت در نظر گرفته شده
است.
جمله"
مَتاعاً بِالْمَعْرُوفِ" مىتواند اشارهاى به همه
اينها باشد يعنى هديهاى به طور شايسته و دور از اسراف و بخل، و مناسب حال دهنده و
گيرنده.
از آنجا كه
اين هديه اثر قابل ملاحظهاى در جلوگيرى از حس انتقامجويى و رهايى زن از عقدههايى
كه ممكن است، بر اثر گسستن پيوند زناشويى حاصل شود، در آيه فوق آن را وابسته به
روحيه نيكوكارى و احسان كرده و مىگويد: حَقًّا عَلَى
الْمُحْسِنِينَ[2]:" اين عمل بر نيكوكاران
لازم است" يعنى بايد آميخته با روح نيكوكارى و مسالمت باشد.
ناگفته پيدا
است تعبير به" نيكوكاران" نه به خاطر اين است كه حكم مزبور جنبه الزامى
ندارد بلكه براى تحريك احساسات خيرخواهانه افراد در راه انجام اين وظيفه است و
گرنه همانطور كه اشاره شد اين حكم جنبه الزامى دارد.
نكته جالب
ديگرى كه از آيه استفاده مىشود اين است كه: قرآن از هديهاى