" التقمه" از ماده" التقام" به معنى" بلعيدن" است.

" مليم" در اصل از ماده" لوم" به معنى ملامت است (و هنگامى كه به باب افعال مى‌رود معنى استحقاق ملامت را مى‌دهد).

مسلم است اين ملامت و سرزنش به خاطر ارتكاب گناه كبيره يا صغيره‌اى نبود، بلكه علت آن تنها ترك اولايى بود كه از او سر زد، و آن عجله در ترك قوم خويش و هجرت از آنان بود.

اما خدايى كه آتش را در دل آب، و شيشه را در كنار سنگ سالم نگه مى‌دارد، به اين حيوان عظيم فرمان تكوينى داد كه كمترين آزارى به بنده‌اش" يونس" نرساند، او بايد يك دوران زندان بى‌سابقه را طى كند و متوجه ترك اولاى خود شود و در مقام جبران بر آيد.

در روايتى آمده است‌

اوحى اللَّه الى الحوت لا تكسر منه عظما و لا تقطع له وصلا

:" خداوند به آن ماهى وحى فرستاد كه هيچ استخوانى را از او مشكن، و هيچ پيوندى را از او قطع مكن"! [1]

در اينجا ذكر معروف و پرمحتوايى از قول يونس نقل شده كه در آيه 87 سوره انبياء آمده، و در ميان اهل عرفان به ذكر" يونسيه" معروف است:

فَنادى‌ فِي الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ‌:

" او در ميان ظلمتهاى متراكم فرياد زد كه معبودى جز تو نيست، منزهى تو، من از ظالمان و ستمكاران بودم"!

[1] تفسير" فخر رازى" جلد 26 صفحه 165- همين معنى با تفاوت مختصرى در تفسير" برهان" جلد 4 صفحه 37 نيز آمده است.