نداشتم جز اينكه شما را دعوت كردم و شما هم دعوت مرا اجابت نموديد (ابراهيم- 22).

ولى پيدا است بعد از اجابت دعوت او از ناحيه افراد بى ايمان و هواپرست او آرام نمى‌نشيند و پايه‌هاى سلطه خود را بر وجود آنان مستحكم مى‌كند.

لذا در دنباله آيه مى‌افزايد:" هدف از آزادى ابليس در وسوسه‌هايش اين بود، كه مؤمنان به آخرت از افراد بى ايمان و كسانى كه در شكند شناخته شوند" (إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يُؤْمِنُ بِالْآخِرَةِ مِمَّنْ هُوَ مِنْها فِي شَكٍ‌) [1] بديهى است خداوند از ازل به همه چيز كه در اين جهان تا ابد واقع مى‌شود آگاه است، بنا بر اين جمله" لِنَعْلَمَ‌" مفهومش اين نيست كه ما مؤمنان را به آخرت را از آنها كه در شك و ترديدند نمى‌شناسيم، بايد وسوسه‌هاى شيطان به ميان آيد تا شناخته شوند، بلكه منظور از اين جمله تحقق عينى علم خداوند است، چرا كه خداوند هرگز به علمش از باطن اشخاص و اعمال بالقوه آنها كسى را مجازات نمى‌كند، بلكه بايد ميدان امتحان فراهم گردد، وسوسه‌هاى شياطين و هواى نفس شروع شود تا هر كس آنچه در درون دارد با كمال آزادى اراده و اختيار بيرون ريزد، و علم خدا تحقق عينى يابد، زيرا تا در خارج عملى انجام نشود استحقاق ثواب و عقاب حاصل نمى‌شود.

به تعبير ديگر: تا آنچه بالقوه است فعليت نيابد تنها به حسن باطن يا سوء باطن، كسى را پاداش نمى‌دهند و مجازات نمى‌كنند.

و در پايان آيه به عنوان يك هشدار به همه بندگان مى‌گويد:" و پروردگار

[1] بنا بر اين معنى كه در تفسير آيه گفتيم استثناء در اينجا استثناى متصل است به قرينه چيزى كه در آيه 42 سوره حجر آمده: إِنَّ عِبادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ‌، زيرا ظاهر اين آيه آن است كه شيطان بر غاوين سلطه پيدا مى‌كند- البته بعضى از مفسران احتمال استثناى منقطع نيز داده‌اند.