نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 18 صفحه : 332
و تمام آثار آنها را مىنويسيم" (وَ
نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ).
بنا بر اين چيزى فروگذار نخواهد شد مگر اينكه در نامه اعمال براى روز حساب
محفوظ خواهد بود.
جمله" ما قدموا" (آنچه را از پيش فرستادند) اشاره به اعمالى است كه
انجام دادهاند و اثرى از آن باقى نمانده، اما تعبير به" و آثارهم"
اشاره به اعمالى است كه از انسان باقى مىماند و آثارش در محيط منعكس مىشود،
مانند صدقات جاريه (بناها و اوقاف و مراكزى كه بعد از انسان باقى مىماند و مردم
از آن منتفع مىشوند).
اين احتمال نيز در تفسير آيه وجود دارد كه" ما قدموا" اشاره به
اعمالى است كه جنبه شخصى دارد، و" آثارهم" اشاره به كارهايى است كه سنت
مىشود و بعد از انسان نيز موجب خير و بركت، و يا شر و زيان و گناه مىگردد.
البته مفهوم آيه گسترده است و ممكن است هر دو تفسير در مفهوم جمع باشد.
و در پايان آيه براى تاكيد بيشتر مىافزايد" ما همه چيز را در كتاب آشكار
احصا كردهايم" (وَ كُلَّ شَيْءٍ
أَحْصَيْناهُ فِي إِمامٍ مُبِينٍ).
غالب مفسران" امام مبين" را در اينجا به عنوان" لوح
محفوظ" همان كتابى كه همه اعمال و همه موجودات و حوادث اين جهان در آن ثبت و
محفوظ است تفسير كردهاند.
و تعبير به" امام" ممكن است از اين نظر باشد كه اين كتاب در قيامت
رهبر و پيشوا است براى همه ماموران ثواب و عقاب و معيارى است براى سنجش ارزش اعمال
انسانها و پاداش و كيفر آنها.
جالب اينكه اين تعبير (امام) در بعضى ديگر از آيات قرآن در مورد"
تورات" به كار رفته، آنجا كه مىفرمايد: أَ فَمَنْ كانَ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 18 صفحه : 332