نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 18 صفحه : 297
ولى در آيه مورد بحث هر دو را به صورت تاكيد پشت سر هم آورده،
مىفرمايد:" نه براى سنت الهى تبديل مىيابى و نه تحويلى! آيا اين هر دو يك
معنى را مىرساند كه براى تاكيد بيان شده است، و يا هر كدام اشاره به معنى مستقلى
است؟
با توجه به ريشه اين دو واژه ظاهر اين است كه به دو معنى مختلف اشاره
مىكند:" تبديل" آن است كه چيزى را به كلى عوض كنند، يعنى آن را بردارند
و چيز ديگرى جانشين آن نمايند، ولى" تحويل" آن است كه همان موجود را از
نظر" كيفى" يا" كمى" دگرگون سازند.
به اين ترتيب سنتهاى الهى نه به كلى عوض مىشود، و نه حتى كم و زياد و ضعيف و
شديد مىشود، از جمله اينكه خداوند در مورد گناهان و جرائم مشابه مجازاتهاى مشابهى
از هر جهت قائل مىشود، نه اينكه مجازاتى را براى گروهى قائل شود و گروه ديگرى را
معاف سازد، و نه اينكه مجازات گروهى را كمتر و يا ضعيفتر كند، و چنين است قانونى
كه از ريشه ثابتى مايه گرفته كه نه تبديل در آن است و نه دگرگونى و تغيير [1] آخرين نكتهاى
كه در مورد اين آيه به نظر مىرسد اين است كه در يك جا" سنت" را
به" اللَّه" اضافه كرده، و در جاى ديگر از همين آيه" سنت" را
به" اولين" و پيشينيان، ممكن است در بدو نظر منافاتى بين اين دو تصور
شود، ولى
[1] جمعى از مفسران" تحويل"
را در اينجا به معنى" نقل مكان عذاب" تفسير كردهاند به اين معنى كه
خداوند، مجازاتش را از كسى بردارد و بر ديگرى بگذارد، با اينكه اين تفسير با آيه
فوق مناسب به نظر نمىرسد، سخن از اين نيست كه كسى را به جاى ديگرى مجازات كنند،
بلكه سخن از اين است كه مجازات كم و زياد و تغيير و تبديل پيدا نمىكند، گويا اين
مفسران ماده" تحول" را با" تحويل" اشتباه كردهاند، در بعضى
از متون لغت مانند" مجمع البحرين" چنين آمده است: التحويل: تصيير الشيء
على خلاف ما كان و التحول: التنقل من موضع الى موضع!
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 18 صفحه : 297