لحظه كوتاه و كمتر از آن كافى است، ولى اين نظام تدريجى بهتر مى‌تواند بيانگر عظمت خدا و علم و تدبير او در تمام مراحل باشد.

فى المثل اگر" جنين" در يك لحظه تمام دوران تكامل خود را طى مى‌كرد و متولد مى‌شد شگفتيهاى آن از نظر انسان دور مى‌ماند، اما هنگامى كه مى‌بينيم هر روز و هر هفته در طول اين نه ماه شكل و شرائط شگرف تازه‌اى به خود مى‌گيرد و مراحل گوناگون عجيبى را يكى بعد از ديگرى پشت سر مى‌گذارد به عظمت آفريدگار بهتر آشنا مى‌شويم.

بعد از مساله آفرينش به مساله" حاكميت خداوند" بر عالم هستى پرداخته مى‌گويد:" سپس خداوند بر عرش قدرت قرار گرفت، و بر كل عالم هستى حكومت كرد" (ثُمَّ اسْتَوى‌ عَلَى الْعَرْشِ‌).

كلمه" عرش" چنان كه قبلا نيز گفته‌ايم در اصل به معنى تختهاى بلند پايه است، و معمولا كنايه از قدرت مى‌آيد، چنان كه در تعبيرات روزانه مى‌گوئيم پايه‌هاى تخت فلان كس فرو ريخت يعنى قدرتش بر باد رفت.

بنا بر اين قرار گرفتن خداوند بر عرش نه به معنى جسمانى آن است كه خداوند همچون پادشاهان تختى داشته باشد و روى آن بنشيند، بلكه به اين معنى است كه او هم خالق جهان هستى است، و هم حاكم بر كل عالم‌ [1] و در پايان آيه با اشاره به مساله توحيد" ولايت" و" شفاعت" مراحل توحيد را كامل مى‌كند، مى‌فرمايد:" جز او ولى و شفيعى براى شما نيست" (ما لَكُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا شَفِيعٍ‌).

با اين دليل روشن كه خالقيت جهان نشانه حاكميت او است، و حاكميت دليل بر توحيد ولى و شفيع و معبود است، چرا بيراهه مى‌رويد و دست به دامن بتها

[1] توضيح بيشتر اين سخن را در جلد 6 صفحه 204 (ذيل آيه 54 سوره اعراف) مطالعه فرمائيد.