است كه در آنجا حجابها كنار ميرود و انسان با شهود باطنى خدا را به عظمت مى‌شناسد.

" همانها كه نيرويى بيشتر از اينان داشتند، و زمين را دگرگون ساختند و بيش از آنچه اينها آباد كردند آنها عمران نمودند" (كانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ أَثارُوا الْأَرْضَ وَ عَمَرُوها أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوها).

" و پيامبران آنها با دلائل آشكار به سوى آنها آمدند" (و جاءتهم رسلهم بالبينات).

اما آنها خيره‌سرى كردند، و در برابر حق تسليم نشدند و به مجازات دردناك الهى مبتلا گشتند.

" خداوند به آنها هرگز ستم نكرد، ولى آنها به خويشتن ظلم و ستم مى‌كردند" (فَما كانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ‌).

تفسير نمونه ؛ ج‌16 ؛ ص373

واقع قرآن اشاره به اقوامى مى‌كند كه نسبت به مشركان معاصر پيامبر برترى چشمگيرى از نظر قدرت و نيروى جسمى و مالى داشتند، و سرنوشت دردناك آنها را درس عبرتى براى اينها قرار مى‌دهد.

جمله‌ أَثارُوا الْأَرْضَ‌ (زمين را زير و رو كردند) ممكن است اشاره به شخم كردن زمين براى زراعت و درختكارى، يا كندن نهرها و قناتها، و يا بيرون آوردن شالوده عمارتهاى بزرگ و يا همه اينها باشد، چرا كه جمله" اثاروا الارض" مفهوم‌