خودشان را در صف جمعيت مؤمنان جا بزنند، لذا" آمنا" مى‌گويند يعنى همچون سائر مردم ايمان آورده‌ايم.

تعبير به‌ أُوذِيَ فِي اللَّهِ‌ به معنى" اوذى فى سبيل اللَّه" است، يعنى آنها در راه خدا و ايمان گاهى مورد آزار دشمن قرار مى‌گيرند.

جالب اينكه از مجازات الهى تعبير به" عذاب" مى‌كند، و از آزارهاى مردم تعبير به" فتنه"، اشاره به اينكه آزارهاى مردم در حقيقت عذاب نيست، بلكه آزمايش است و وسيله تكامل براى انسان، و به اين ترتيب به آنها تعليم مى‌دهد كه اين دو را با هم مقايسه نكنند، و با اين بهانه كه مخالفان آنها را آزار و شكنجه مى‌كنند دست از ايمان خود بر ندارند كه اين جزئى از برنامه كلى امتحان در اين دنيا است.

در اينجا يك سؤال پيش مى‌آيد كه خداوند در مكه كدام پيروزى نصيب مسلمانان كرده بود كه منافقين خود را در آن سهيم بدانند؟.

در پاسخ مى‌گوئيم: جمله فوق به صورت" شرطيه" است، و مى‌دانيم جمله شرطيه دليل بر وجود شرط نيست، بلكه مفهومش اين است كه اگر در آينده پيروزيهايى نصيب شما شود اين منافقان سست ايمان خود را در آن شريك مى‌دانند.

اضافه بر اين در مكه نيز مسلمانان پيروزيهايى در برابر دشمنان كسب كردند، هر چند پيروزى نظامى نبود، بلكه پيروزى در تبليغات و نفوذ افكار عمومى و پيشرفت اسلام در ميان قشرهاى مردم بود.

از همه اينها گذشته تعبير به اذيت و آزار مؤمنان مناسب با محيط مكه است و گرنه در محيط مدينه كمتر چنين چيزى اتفاق مى‌افتاد.

ضمنا اين نكته نيز روشن شد كه منافق تنها به كسانى نمى‌گويند كه در باطن ابدا ايمان ندارند و اظهار ايمان مى‌كنند بلكه افراد سست ايمانى كه در تحت فشار اين و آن به زودى عقيده خود را عوض مى‌كنند جزء منافقان محسوب‌