نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 15 صفحه : 518
(قَلِيلًا ما تَذَكَّرُونَ) [1] پيرامون
مفهوم" مضطر" و مساله استجابت دعا و شرائط آن بحثهايى است كه در نكتهها
در پايان همين آيات خواهد آمد.
منظور از" خُلَفاءَ الْأَرْضِ" ممكن است به معنى ساكنان زمين و صاحبان آن باشد، چرا
كه خدا با آن همه نعمت و اسباب رفاه و آسايش و آرامش كه در زمين قرار داده انسان
را حكمران اين كره خاكى ساخته، و او را براى سلطه بر آن آماده كرده است.
مخصوصا هنگامى كه انسان در اضطرار فرو مىرود و به درگاه خدا رو مىآورد و او
به لطفش بلاها و موانع را بر طرف مىسازد، پايههاى اين خلافت مستحكمتر مىشود (و
از اينجا رابطه ميان اين دو بخش از آيه روشن مىگردد).
و نيز ممكن است اشاره به اين باشد كه خدا ناموس حيات را چنين قرار داده كه
دائما اقوامى مىآيند و جانشين اقوام ديگر مىشوند كه اگر اين تناوب نبود تكاملى
صورت نمىگرفت [2]
***
در
چهارمين سؤال مساله هدايت را مطرح كرده مىگويد:" آيا اين بتها بهترند يا كسى
كه شما را در تاريكيهاى صحرا و دريا (بوسيله ستارگان) هدايت مىكند"؟ (أَمَّنْ يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ).
" و كسى كه بادها را به عنوان بشارت دهندگان پيش از نزول رحمتش
مىفرستد" (وَ مَنْ يُرْسِلُ الرِّياحَ بُشْراً بَيْنَ
يَدَيْ رَحْمَتِهِ).
[1]" ما" در" قَلِيلًا ما تَذَكَّرُونَ" ظاهرا زائده است و مىدانيم فائده حروف زائده در بسيارى از موارد تاكيد
است. و" قليلا" صفت است براى مصدر محذوفى و در تقدير چنين بوده"
تتذكرون تذكرا قليلا".
[2] بنا بر اين" خُلَفاءَ الْأَرْضِ" به معنى" خلفاء فى الارض" است.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 15 صفحه : 518