از ماده" عتق" به معنى آزاد شدن از بند رقيت است ممكن است از اين نظر باشد كه خانه كعبه از قيد ملكيت بندگان آزاد است و در هيچ زمانى جز خدا مالكى نداشته است و نيز از قيد سيطره جبارانى همچون ابرهه‌ها آزاد شده است.

يكى از معانى" عتيق" گرامى و گرانبها است كه اين مفهوم نيز در خانه كعبه به وضوح ديده مى‌شود. ديگر از معانى" عتيق"" قديم" است، چنان كه راغب در مفردات مى‌گويد: العتيق المتقدم فى الزمان او المكان او الرتبه:" عتيق چيزى است كه از نظر زمان يا مكان و يا مرتبه متقدم باشد" اين نيز روشن است كه خانه كعبه قديميترين كانون توحيد است و به گفته قرآن اولين خانه‌اى است كه براى انسانها بر پا شده (آل عمران- 96).

به هر حال هيچ مانعى ندارد كه اطلاق اين كلمه بر خانه خدا به ملاحظه تمام اين امتيازات در آن باشد، هر چند هر يك از مفسران به بخشى از آن اشاره كرده‌اند و يا در روايات مختلف در هر يك به نكته‌اى اشاره شده است.

و اما اينكه منظور از" طواف" در آخرين جمله آيه فوق كدام طواف است در ميان مفسران گفتگو است (مى‌دانيم بعد از مراسم عيد قربان در منى، حجاج بايد دو طواف بجا آورند كه طواف اول را معمولا" طواف زيارت" و طواف دوم را" طواف نساء" مى‌نامند).

بعضى از فقهاء و مفسران معتقدند چون لفظ آيه قيد و شرطى ندارد مفهوم آن عام است و شامل طواف زيارت و طواف نساء و حتى طواف عمره هم مى‌شود [1] در حالى كه بعضى ديگر عقيده دارند منظور از آن تنها" طواف زيارت" است كه بعد از بيرون آمدن از احرام حج واجب مى‌شود [2]

[1] كنز العرفان جلد 1 صفحه 271.

[2] مجمع البيان اين تفسير را ذيل آيه مورد بحث از بعضى از مفسران- بى آنكه نام ببرد- نقل كرده است.