كرد، امام ع فرمود:" قرآن، ظاهر و باطنى دارد" يعنى مساله ملاقات امام در اينجا مربوط به باطن آيه است‌ [1] اين حديث ممكن است اشاره به يك نكته لطيف باشد كه زوار خانه خدا بعد از انجام مناسك حج همان گونه كه آلودگيهاى بدن را برطرف مى‌سازند، بايد آلودگيهاى روح و جان خود را با ملاقات امام ع و پيشواى خود بر طرف نمايند به خصوص كه در بسيارى از اعصار، خلفاى جبار اجازه چنين ملاقاتى را در شرائط عادى نمى‌دادند، و مراسم حج بهترين فرصت براى رسيدن به اين هدف بود.

و به همين مناسبت در حديث ديگرى از امام باقر ع مى‌خوانيم:

تمام الحج لقاء الامام:

" تكميل حج به آن است كه انسان امام را ملاقات كند" [2] در واقع هر دو تطهير است يكى تطهير ظاهر از چركها و آلودگيها، و ديگرى تطهير باطن از ناآگاهى و مفاسد اخلاقى.

و اما منظور از وفاى به نذر آن است كه بسيارى از مردم نذر مى‌كردند كه در صورت توفيق براى حج علاوه بر مناسك حج، قربانيهاى اضافى و صدقات يا كارهاى خيرى انجام دهند و گاه مى‌شد كه بعد از رسيدن به مقصد نذرهاى خود را به دست فراموشى مى‌سپردند، قرآن تاكيد مى‌كند كه در وفاى به نذر كوتاهى نكنند [3] اما اينكه چرا" كعبه" را" بيت العتيق" گفته‌اند؟ با توجه به اينكه" عتيق"

[1] نور الثقلين جلد 3 صفحه 492.

[2] وسائل الشيعه ج 10 صفحه 255 (ابواب المزار باب 2 حديث 12).

[3] بعضى از مفسران احتمال داده‌اند كه منظور از" نذور" انجام مناسك حج است، ولى با مراجعه به موارد استعمال كلمه نذر در قرآن مجيد روشن مى‌شود كه به هنگام اطلاق كلمه نذر همان معنى معروف و معهود از آن اراده مى‌شود، بنا بر اين استعمال آن در" مناسك حج" بدون قرينه خلاف ظاهر است.