درون اين ذرات خاك اين نغمه را به گوش جان دريابد كه" گامى دو سه بر، ما نه، اشكى دو سه هم بفشان"! [1] سپس براى اينكه حقيقت اين سخن آشكارتر گردد، قرآن مى‌گويد: چه بسيارند كسانى كه ظاهرا چشم بينا و گوش شنوا دارند اما در واقع كوران و كرانند،" چرا كه چشمهاى ظاهر نابينا نمى‌شود، بلكه دلهايى كه در سينه‌ها جاى دارد، بينايى را از دست مى‌دهد" (فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ).

در حقيقت آنها كه چشم ظاهرى خويش را از دست مى‌دهند، كور و نابينا نيستند و گاه روشن‌دلانى هستند از همه آگاه‌تر، نابينايان واقعى كسانى هستند كه چشم قلبشان كور شده و حقيقت را درك نمى‌كنند!.

لذا در روايتى از پيامبر اسلام ص مى‌خوانيم‌

شر العمى، عمى القلب:

" بدترين نابينايى نابينايى دل است"!.

و اعمى العمى عمى القلب:

" نابينايى‌ترين نابينايى‌ها نابينايى دل است" [2] و در روايت ديگرى كه در كتاب" غوالى اللئالى" آمده، مى‌خوانيم:

پيامبر ص فرمود:

اذا اراد اللَّه بعبد خيرا فتح عين قلبه فيشاهد بها ما كان غائبا عنه:

" هنگامى كه خدا بخواهد در حق بنده‌اى نيكى كند چشمان قلب او را مى‌گشايد تا چيزهايى را كه از او پنهان بود مشاهده كند" [3] اما اين سؤال كه چگونه نسبت درك حقايق به قلبها كه در سينه‌ها قرار دارد داده شده است با اينكه مى‌دانيم قلب جز تلمبه‌اى براى گردش خون نيست، در

[1] در زمينه بررسى تاريخ گذشتگان از طريق جهانگردى و" سير در ارض" جلد سوم تفسير نمونه صفحه 101 به بعد (ذيل آيه 137 سوره آل عمران) بحث مشروحى داشته‌ايم.

[2] نور الثقلين ج 3 ص 508.

[3] همان مدرك ص 509.