1- بعضى گفته‌اند منظور اين است كه خدا تدريجا از اراضى و سرزمينهاى مشركان مى‌كاهد و بر بلاد مسلمين مى‌افزايد.

اما با توجه به اينكه اين سوره در مكه نازل شده و در آن روز مسلمانان چنين فتوحاتى نداشتند اين تفسير، مناسب به نظر نمى‌رسد.

2- بعضى ديگر گفته‌اند: منظور خراب شدن و ويرانى زمينها به طور تدريجى است.

3- بعضى آن را اشاره به ساكنان زمين مى‌دانند.

4- و بعضى خصوص دانشمندان و علماء را در اينجا ذكر كرده‌اند.

اما مناسبتر از همه اين است كه منظور از زمين مردم سرزمينهاى مختلف جهان است، اقوام و افراد گوناگونى كه تدريجا و دائما به سوى ديار عدم مى‌شتابند و با زندگى دنيا وداع مى‌گويند، و به اين ترتيب دائما از اطراف زمين كاسته مى‌شود.

در بعضى از روايات كه از امامان اهل بيت ع نقل شده اين آيه به مرگ علما و دانشمندان تفسير گرديده است، امام صادق ع مى‌فرمايد:

نقصانها ذهاب عالمها:

" نقصان زمين به معنى فقدان دانشمندان است‌ [1]".

البته مى‌دانيم اين روايات معمولا براى بيان مصداقهاى روشن است، نه اينكه مفهوم آيه را منحصر در افراد خاصى كند.

و به اين ترتيب آيه مى‌خواهد مرگ و مير تدريجى بزرگان و اقوام پر جمعيت و حتى دانشمندان را به عنوان يك درس عبرت براى كافران مغرور و بيخبر بيان كند و به آنها نشان دهد كه در مبارزه با خدا پيروزى براى آنها وجود ندارد.

[1] نور الثقلين جلد 3 صفحه 429.