نشود محال است ايمان بياورد.

اين تعبير همانند آن است كه ما افرادى را به انجام يك كار خير قابل توجهى دعوت مى‌كنيم، و يا انواع استدلال اهميت موضوع را گوشزد مى‌نمائيم، اما عده‌اى مى‌پذيرند، و عده‌اى مخالفت مى‌كنند ما مى‌گوئيم همه كس لايق انجام چنين كارى نيست!

اين يك واقعيت است كه هر دلى لايق نور حق نيست، و هر سرى جاى سوداى او نمى‌باشد، به علاوه اين سخن اثر تحريك كننده در شنونده دارد و بسيار مى‌شود كه او براى اثبات لياقت خود دست از لجاجت برمى‌دارد و تسليم حق مى‌شود.

اين را نيز بارها گفته‌ايم كه هدايت و ضلالت الهى هرگز جنبه جبرى ندارد، بلكه اثر مستقيم اعمال و صفات خود انسان است:

آنها كه در راه او به جهاد برمى‌خيزند و براى رسيدن به حق همه گونه فداكارى مى‌كنند، مسلما شايسته آنند كه مشمول هدايت او شوند (وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا) (سوره عنكبوت آيه 69).

و اما آنها كه با پيمودن راه عناد و لجاج و آلوده شدن به هر گونه ظلم و فساد و گناه شايستگى را در خود كشته، و مستحق سلب توفيق و گمراهى شده‌اند مسلما اين افراد را گمراه مى‌سازد، چنان كه ميفرمايد (وَ يُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ‌) (ابراهيم 27) (وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ‌) (سوره بقره 26) (كَذلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُرْتابٌ‌) (غافر 34).

اما اينكه" اولياء" به صورت جمع ذكر شده ممكن است اشاره به تعدد خدايان پندارى، و يا تنوع وسائل و اسبابهايى باشد كه آنها به آن پناه مى‌بردند، يعنى هيچيك از اين وسائل و اسباب و همچنين انسانها و غير انسانها و خدايان پندارى نمى‌توانند به فرياد آنها برسند و از گمراهى و بدبختى نجاتشان بخشند.