منقلب و ناراحت شد) و فرمود:

اللهم لك الحمد و اليك المشتكى و انت المستعان على ما ارى:

خدايا حمد از آن تو است و شكايت به تو مى‌آورم، و تو در برابر آنچه مى‌بينم يار و مددكار مايى.

سپس فرمود:

لئن ظفرت لامثلن و لامثلن و لامثلن:

اگر من بر آنها چيره شوم آنها را مثله مى‌كنم، آنها را مثله مى‌كنم، آنها را مثله مى‌كنم (و طبق روايت ديگرى فرمود هفتاد نفر آنها را مثله خواهم كرد).

در اين هنگام آيه نازل شد (وَ إِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ بِهِ وَ لَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ‌).

بلافاصله پيامبر عرض كرد:" اصبر اصبر":" خدايا صبر مى‌كنم، صبر مى‌كنم" [1]! با اينكه اين لحظه شايد دردناكترين لحظه‌اى بود كه در تمام عمر بر پيامبر گذشت، ولى باز پيامبر بر اعصاب خود مسلط گشت و راه دوم كه راه عفو و گذشت بود انتخاب كرد. و چنان كه در تاريخ در سر گذشت فتح مكه مى‌خوانيم، آن روز كه پيامبر ص بر اين سنگدلان پيروز و مسلط شد فرمان عفو عمومى صادر كرد، و به وعده خودش در جنگ احد وفا نمود. [2] و به راستى اگر انسان بخواهد نمونه عالى بزرگوارى و عواطف انسانى را ببيند بايد داستان احد را در كنار داستان فتح مكه بگذارد و آن دو را با هم مقايسه كند.

شايد تا كنون هيچ ملت پيروز مسلطى با قوم شكست خورده اين معامله‌اى را كه پيامبر ص و مسلمانان پس از پيروزى با مشركان مكه كردند نكرده باشد

[1] تفسير عياشى و تفسير در المنثور ذيل آيه مورد بحث (بنا به نقل تفسير الميزان).

[2] در پاره‌اى از روايات ديده مى‌شود كه اين جمله (اگر پيروز شديم ما بيشتر از اين تعداد آنها را مثله خواهيم كرد) را گروهى از مسلمانان گفتند (تفسير تبيان جلد 6 صفحه 440).