و حساب خدا بود) مرد مشرك گفت: گمان مى‌برى ما بعد از مرگ زنده ميشويم؟! سوگند به خدا كه او هيچ مرده‌اى را زنده نخواهد كرد (اين سخن را به اين جهت گفت كه آنها بازگشت مردگان را به حيات و زندگى مجدد، محال، يا بيهوده مى‌پنداشتند) آيه فوق نازل شد و به او و مانند او پاسخ گفت، و مساله معاد را با دليل روشنى بيان كرد، در حقيقت گفتگوى اين دو نفر سببى بود براى طرح مجدد مساله معاد [1]

تفسير: معاد و پايان گرفتن اختلافها

در تعقيب بحثهايى كه در آيات گذشته پيرامون مساله" توحيد" و رسالت پيامبران" آمد اين آيات با ذكر گوشه‌اى از مباحث" معاد"، اين بحثها را تكميل مى‌كند.

نخست مى‌گويد:" آنها مؤكدا سوگند ياد كردند كه خداوند كسانى را كه ميميرند هرگز مبعوث نمى‌كند"، و به زندگى جديد باز نمى‌گرداند (وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لا يَبْعَثُ اللَّهُ مَنْ يَمُوتُ‌).

اين انكار بى‌دليل، آنهم انكارى توام با قسمهاى مؤكد، نشانه‌اى از نادانى آنها و بيخبريشان بود، لذا قرآن در پاسخ آنها چنين مى‌گويد:

" اين وعده قطعى خداوند است (كه همه مردگان را به حيات جديد باز مى‌گرداند تا نتيجه اعمالشان را ببينند) ولى غالب مردم نمى‌دانند" و بر اثر ناآگاهى دست به انكار مى‌زنند (بَلى‌ وَعْداً عَلَيْهِ حَقًّا وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ‌).

[1] تفسير مجمع البيان، و قرطبى و ابو الفتوح رازى ذيل آيه مورد بحث.