و اسبابا ذللا لعفوه‌ [1]

" خدا خانه‌اش را در پر سنگلاخ‌ترين مكانها و بى گياه‌ترين نقاط زمين ...

در ميان كوه‌هاى خشن و شنهاى فراوان قرار داد.

اگر خدا مى‌خواست خانه و حرمش را و محل انجام عبادت بزرگ حج را در ميان باغها و نهرها و سرزمينهاى هموار و پر درخت و باغهاى پر ثمر، در منطقه‌اى آباد، داراى كاخهاى بسيار و آباديهاى به هم پيوسته بيشمار، در ميان گندم‌زارها و بوستانهاى پر گل و گياه، در لابلاى باغهاى زيبا و پر طراوت و پر آب، در وسط گلستانى بهجت‌زا با جاده‌هايى آباد، قرار دهد مى‌توانست، ولى به همان نسبت كه آزمايش بزرگ حج و عبادت راحت‌تر و ساده‌تر مى‌شد، پاداش و جزا نيز كمتر بود.

و اگر خدا مى‌خواست به خوبى مى‌توانست پايه‌هاى خانه كعبه و سنگهايى كه ساختمان آن را تشكيل مى‌دهد از زمرد سبز، و ياقوت سرخ، و نور و روشنايى قرار دهد، مى‌توانست، ولى در اين حال شك و ترديد، كمتر در دل ظاهربينان رخنه مى‌كرد، و وسوسه‌هاى پنهانى شيطان به سادگى دور مى‌شد.

ولى خدا مى‌خواهد بندگانش را با انواع شدائد بيازمايد، و با انواع مشكلات در طريق انجام عبادتش روبرو كند، تا تكبر از قلبهايشان فرو ريزد، و خضوع و فروتنى در آن جايگزين گردد و در پرتو اين فروتنى و خضوع درهاى فضل و رحمتش را به روى آنها بگشايد و وسائل عفو خويش را به آسانى در اختيار- شان قرار دهد".

6- تقاضاهاى هفتگانه ابراهيم‌

در آياتى كه گذشت، ابراهيم قهرمان توحيد و نيايش و مبارزه با بت و بت‌

[1] نهج البلاغه خطبه 192 (قاصعه).