جواب ايجاب مى‌كند كه منظور هدايت به طريق رهايى از عذاب است.

اتفاقا همين تعبير (هدايت) در مورد رسيدن به نعمتهاى بهشتى نيز ديده مى‌شود، آنجا كه از زبان بهشتيان مى‌خوانيم: وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ‌:" مى‌گويند شكر خدايى را كه ما را به چنين نعمتهايى هدايت كرد و اگر توفيق و هدايت او نبود ما به اينها راه نمى- يافتيم" (اعراف- 43).

اين احتمال نيز وجود دارد كه" رهبران ضلالت" هنگامى كه خود را در برابر تقاضاى پيروانشان مى‌بينند براى اينكه گناه را از خود دور كنند و همانگونه كه رسم همه پرچمداران ضلالت است خرابكارى خود را به گردن ديگران بيندازند، با وقاحت تمام مى‌گويند ما چه كنيم، اگر خدا ما را به راه راست هدايت مى‌كرد ما هم شما را هدايت مى‌كرديم! يعنى ما مجبور بوديم و از خود اراده‌اى نداشتيم.

اين همان منطق شيطان است كه براى تبرئه خويش رسما نسبت جبر به خداوند عادل داد و گفت:" فَبِما أَغْوَيْتَنِي لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَكَ الْمُسْتَقِيمَ‌":

" اكنون كه مرا گمراه كردى من در كمين آنها بر سر راه مستقيم تو مى‌نشينم" (و آنها را منحرف مى‌سازم) (اعراف- 16).

ولى بايد توجه داشت مستكبران چه بخواهند و چه نخواهند بار مسئوليت گناه پيروان خويش را طبق صريح آيات قرآن و روايات بر دوش مى‌كشند چرا كه آنها بنيانگذار انحراف و عامل گمراهى بودند، بى‌آنكه از مسئوليت و مجازات پيروان چيزى كاسته شود.

3- رساترين بيان در مذمت تقليد كوركورانه:

از آيه فوق به خوبى روشن مى‌شود كه:

اولا- كسانى كه چشم و گوش بسته دنبال اين و آن مى‌افتند و به اصطلاح‌