مى‌شد؟ [1] سپس مى‌فرمايد:" خداوند بعد از آفرينش اين آسمانهاى بى‌ستون كه نشانه بارز عظمت و قدرت بى‌انتهاى او است، بر عرش استيلا يافت، يعنى حكومت عالم هستى را بدست گرفت" (ثُمَّ اسْتَوى‌ عَلَى الْعَرْشِ‌) درباره معنى" عرش" و تسلط خداوند بر آن در سوره اعراف ذيل آيه 54 به قدر كافى بحث شده است‌ [2] بعد از بيان آفرينش آسمانها و حكومت پروردگار بر آنها، سخن از تسخير خورشيد و ماه مى‌گويد:" او كسى است كه خورشيد و ماه را مسخر و فرمانبردار و خدمتگزار ساخت" (وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ).

چه تسخيرى از اين بالاتر كه همه اينها سر بر فرمان او هستند، و خدمتگزار انسانها و همه موجودات زنده‌اند. نور مى‌پاشند، جهانى را روشن مى‌سازند، بستر موجودات را گرم نگه مى‌دارند، موجودات زنده را پرورش مى‌دهند، در درياها جزر و مد مى‌آفرينند و خلاصه سرچشمه همه حركتها و بركتها هستند.

اما اين نظام جهان ماده جاودانى و ابدى نيست،" و هر كدام از اين خورشيد و ماه تا سرآمد مشخصى كه براى آنها تعيين شده است در مسير خود به حركت ادامه مى‌دهند" (كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى‌).

و به دنبال آن مى‌افزايد كه اين حركات و گردشها و آمد و شدها و دگرگونيها بى‌حساب و كتاب نيست و بدون نتيجه و فائده نمى‌باشد بلكه" اوست كه همه كارها را تدبير مى‌كند"، و براى هر حركتى حسابى، و براى هر حسابى هدفى در نظر گرفته است (يُدَبِّرُ الْأَمْرَ).

[1] براى توضيح بيشتر به كتاب" قرآن و آخرين پيامبر" صفحه 166 به بعد مراجعه فرمائيد.

[2] به جلد ششم تفسير نمونه صفحه 204 مراجعه فرمائيد.