نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 9 صفحه : 8
غنيمت است پنج آيه
است كه در سه جاى سوره قرار گرفته و بر حسب ترتيب عبارت است از آيه(يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفالِ قُلِ
الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ ...) و آيه (وَ
اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ
وَ لِذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ إِنْ
كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلى عَبْدِنا يَوْمَ الْفُرْقانِ
يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ... ) و آيات زير:(ما كانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَكُونَ لَهُ أَسْرى حَتَّى
يُثْخِنَ فِي الْأَرْضِ تُرِيدُونَ عَرَضَ الدُّنْيا وَ اللَّهُ يُرِيدُ
الْآخِرَةَ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ، لَوْ لا كِتابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ
لَمَسَّكُمْ فِيما أَخَذْتُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ، فَكُلُوا مِمَّا غَنِمْتُمْ حَلالًا
طَيِّباً وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ). و از سياق آيه دوم به دست مىآيد كه بعد از آيه
اول و همچنين آيات بعدى نازل شده، براى اينكه فرموده: اگر به خدا و به آنچه
كه بر بندهمان در روز فرقان و روز تلاقى دو گروه نازل كرديم ايمان آورديد
پس معلوم مىشود اين كلام بعد از واقعه بدر نازل شده.
از آيات اخير
هم استفاده مىشود كه پرسش كنندگان از آن جناب در باره امر اسيران پرسش نمودهاند،
و درخواست كردهاند تا اجازه دهد اسيران كشته نشوند، بلكه با دادن فديه آزاد
گردند، و در جواب ايشان را مورد عتاب قرار داده است، و از اينكه فرمود:
فكلوا ... و تجويز كرد خوردن از غنيمت را، به دست مىآيد كه اصحاب بطور
ابهام چنين فهميده بودند كه مالك غنيمت و انفال مىشوند، جز اينكه نمىدانستند آيا
تمامى اشخاصى كه حاضر در ميدان جنگ بودهاند مالك مىشوند؟ و يا تنها كسانى كه
قتال كردهاند؟ و آنها كه تقاعد ورزيدهاند از آن بى نصيبند، و آيا مباشرين كه از
آن سهم مىبرند بطور مساوى بينشان تقسيم مىشود و يا باختلاف؟ مثلا سهم سوارهها
بيشتر از پيادهها و يا امثال آن است؟.
چون
جمله فكلوا مبهم بود باعث شد كه مسلمين در ميان خود مشاجره كنند، و
سرانجام به رسول خدا 6 مراجعه نموده و توضيح بپرسند، لذا آيه نازل شد:(قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا ذاتَ
بَيْنِكُمْ ...) و ايشان را در استفادهاى كه از جمله(فَكُلُوا مِمَّا غَنِمْتُمْ) كرده و پنداشته بودند كه مالك انفال هم هستند
تخطئه نموده و ملك انفال را مختص به خدا و رسول كرده، و ايشان را از تخاصم و كشمكش
نهى نموده و وقتى بدين وسيله مشاجرهشان خاتمه يافت آن گاه رسول خدا 6 آن را به
ايشان ارجاع داده و در ميانشان بطور مساوى تقسيم كرد، و به همان اندازه سهمى براى
آن عده از اصحاب كه حاضر در ميدان جنگ نبودند كنار گذاشت، و ميان كسانى كه قتال
كرده و آنهايى كه قتال نكردند و همچنين ميان سوارگان و پيادگان تفاوتى نگذاشته
است.
آن گاه آيه
دوم:(وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ
لِلَّهِ خُمُسَهُ ...) به فاصله كمى نازل
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 9 صفحه : 8