نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 9 صفحه : 54
خداوند در قرآن مجيد
مىفرمايد:(فِطْرَتَ
اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ
الدِّينُ الْقَيِّمُ)[1] و در سوره اعلى مىفرمايد:( الَّذِي خَلَقَ فَسَوَّى وَ الَّذِي
قَدَّرَ فَهَدى-) و پس از پنج آيه-(فَذَكِّرْ إِنْ نَفَعَتِ الذِّكْرى
سَيَذَّكَّرُ مَنْ يَخْشى وَ يَتَجَنَّبُهَا الْأَشْقَى )[2] و در سوره شمس مىفرمايد:
(وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها قَدْ أَفْلَحَ مَنْ
زَكَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها)[3] آرى، گاهى
مىشود كه انسان در اعتقاد و يا عملش از طريق حق منحرف شده و دچار اشتباه مىگردد،
ليكن اين خطا و اشتباه مستند به فطرت انسانى او و هدايت الهى نيست، بلكه بخاطر اين
است كه او خودش عقل خود را دزديده و در اثر پيروى هواى نفس و تسويلات جنود شيطان
راه رشد خود را گم كرده است، هم چنان كه قرآن فرموده:(إِنْ
يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ ما تَهْوَى الْأَنْفُسُ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مِنْ
رَبِّهِمُ الْهُدى)[4] و نيز
فرموده:(أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ
اللَّهُ عَلى عِلْمٍ)[5].
پس اين امور
و علم و عملى كه فطرت انسانى انسان را بسوى آن دعوت مىكند لوازم زندگى سعيد
انسانى و آن زندگى است كه جا دارد نامش را زندگى گذاشت و چنين زندگى به چنين علم و
عملى نيازمند است هم چنان كه چنين علم و عمل مستلزم چنان زندگى است، و زندگى را از
اينكه دچار منافيات شده و در نتيجه اثرش خنثى گردد حفظ نموده و دوباره به مسير
اولش باز مىگرداند.
از اينجا
نتيجه مىگيريم كه اگر انسان از راه راستى كه فطرتش او را به آن دعوت نموده و
هدايت الهى بسوى آن سوقش مىدهد منحرف شود قطعا لوازم سعادت زندگى را از دست داده
[1] آفرينش خدا كه سرشت مردم را بر طبق آن آفريد، هيچ دگرگونى در
خلق خدا نيست اينست دين استوار. سوره روم آيه 30
[2] آن كسى كه آفريد پس آفرينش را راست و معتدل كرد، و آن كس كه
اندازهگيرى نمود و هدايت كرد- پس از پنج آيه- پس تذكر ده اگر تذكر سود بخشد، زود
است آن كس كه مىترسد متذكر شود، و آن كس كه بد بختتر است از آن دورى كند. سوره
اعلى آيات 5 تا 11
[3] قسم به نفس و آن كس كه خلقت آن را راست كرد، سپس گنهكاريش را
و تقوايش را به او الهام نمود، به تحقيق رستگار شد كسى كه نفس را تزكيه كرد و
زيانكار شد آن كس كه قدرش را نشناخت( و آن را بسوى گمراهى كشانيد). سوره شمس آيه
10
[4] پيروى نمىكنند مگر پندار را و آنچه كه دلها هوس مىكند با
اينكه به تحقيق از ناحيه پروردگارشان هدايت بيامدشان. سوره نجم آيه 23
[5] پس آيا ديدى كسى را كه هوى و هوس خود را خداى خود گرفت، و
خداوند او را در عين دانايى گمراه ساخت. سوره جاثيه آيه 22
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 9 صفحه : 54