(وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها)[1] و نيز از اصحاب سعير حكايت كرده و فرموده: (وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فِي أَصْحابِ السَّعِيرِ )[2] پس مقصود از سمع در آيه اولى شنيدن كلام حق از طريق گوش است، و در آيه دومى به معناى انقياد و پذيرفتن مضمون كلام حقى است كه مسموع شده است.

و اين دو آيه بطورى كه ملاحظه مى‌كنيد خطابى است به مؤمنين كه به نوعى از اتصال متصل به آيه قبل است،- و همانطورى كه گفته شد- تعريض به مشركين است، پس خداى تعالى بعد از آنكه خطاب را متوجه مشركين نموده و ايشان را در درخواست فتح و پيروزى مذمت و استهزاء مى‌كند، و مى‌فرمايد كه: غلبه هميشه با كلمه ايمان بر كلمه كفر و يا دعوت حق بر دعوت باطل است، خطاب را متوجه حزب خود يعنى مؤمنين نموده و ايشان را امر به اطاعت خود و اطاعت رسولش مى‌فرمايد، و از اينكه بعد از شنيدن دعوت حقه او از وى رو برتابند زنهارشان مى‌دهد، و از اينكه مانند مشركين باشند كه بگويند شنيديم و حال آنكه نشنوند بر حذرشان مى‌دارد.

ممكن هم هست آيه شريفه اشاره به آن عده‌اى از اهل مكه باشد كه به رسول خدا 6 ايمان آوردند ولى دلهايشان از ترديد بيرون نيامده بود و با مشركين براى جنگ با آن حضرت حركت كردند، و در بدر به بلائى كه بر سر مشركين آمد دچار گرديدند، چون در خبر آمده كه عده‌اى از قريش در همان مكه ايمان آورده بودند، و ليكن پدرانشان نمى‌گذاشتند كه از مكه بيرون بيايند، و در مدينه به رسول خدا 6 بپيوندند، و ناچار با پدرانشان كه براى شركت در جنگ بدر حركت كردند بيرون آمده و به بدر آمدند، و ليكن وقتى در آنجا قلت مسلمانها را ديدند از ايمان خود منصرف شده و گفتند اين بيچاره‌ها فريب دينشان را خوردند، و آن عده عبارت بودند از قيس بن وليد بن مغيره، على بن امية بن خلف، عاص بن منبه بن حجاج، حارث بن زمعه، و قيس بن فاكه بن مغيره. و آيه‌(إِذْ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هؤُلاءِ دِينُهُمْ ...) كه بعد از چند آيه ديگر همين سوره است اشاره به داستان ايشان است.

بعضى هم گفته‌اند: منظور از كسانى كه گفتند: سمعنا و حال آنكه نمى‌شنوند اهل كتاب يعنى يهوديهاى بنى قريظه و بنى نضير است، و ليكن اين قول بعيد است.

[1] براى ايشان گوشها است و ليكن با آن نمى‌شنوند. سوره اعراف آيه 179

[2] اگر ما شنيده بوديم و تعقل كرده بوديم امروز از دوزخيان نبوديم. سوره ملك آيه 10