است (78).

كسانى كه به مؤمنان راغب به خير كه بيش از استطاعت خويش نمى‌يابند، در كار صدقه دادن عيب مى‌گيرند و تمسخرشان مى‌كنند خدا تمسخرشان را تلافى مى‌كند و ايشان را است عذابى دردناك (79).

براى ايشان آمرزش بخواهى و يا نخواهى (برابر است)، خداوند هرگز ايشان را نخواهد آمرزيد هر چند هفتاد بار برايشان آمرزش بخواهى، و اين بدان جهت است كه ايشان به خدا و رسولش كفر ورزيدند و خداوند مردم فاسق و عصيانگر را هدايت نمى‌كند (80).

بيان آيات [بيان حال دسته‌اى ديگر از منافقين كه از پرداخت زكات سر پيچى كردند]

اين آيات طائفه ديگر از منافقين را يادآور مى‌شود كه از حكم صدقات تخلف ورزيده و از دادن زكات سرپيچيدند، با اينكه قبلا مردمى تهى دست بودند و با خدا عهد كرده بودند كه اگر خداى تعالى به فضل خود بى نيازشان سازد حتما تصدق دهند و از صالحان باشند، ولى بعد از آنكه خداى تعالى توانگرشان ساخت بخل ورزيده و از دادن زكات دريغ نمودند.

و نيز طائفه ديگرى از منافقين را ياد مى‌كند كه توانگران با ايمان را زخم زبان زده، ايشان را ملامت مى‌كردند كه چرا مال خود را مفت از دست مى‌دهند و زكات مى‌پردازند، و تهى دستان را زخم زبان زده، مسخره مى‌كردند (كه خدا چه احتياج به اين صدقه ناچيز شما دارد) و خداوند همه اين طوائف را منافق خوانده، و بطور قطع حكم كرده كه ايشان را نيامرزد.

( وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ‌) ...(وَ هُمْ مُعْرِضُونَ ) كلمه ايتاء به معناى مطلق دادن است، و ليكن بيشتر اطلاق مى‌شود در دادن مال، و از قرائن اين مطلب، در خود آيه، لنصدقن است كه معلوم است مقصود از آن تصدق دادن از مالى است كه خدا به ما داده. و همچنين قرينه ديگر آن در آيه بعدى است، و آن مساله بخل است كه معنايش دريغ كردن از مال است.

سياق اين آيات مى‌رساند كه گفتار در آن راجع به امرى است كه واقع شده، روايات هم دلالت دارد بر اينكه اين آيات در باره داستان ثعلبه نازل شده، كه- ان شاء اللَّه- شرح داستانش در بحث روايتى آينده خواهد آمد، و معناى اين دو آيه روشن و بى نياز از توضيح است.

(فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِي قُلُوبِهِمْ إِلى‌ يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ ...) كلمه اعقاب به معناى ارث دادن و اثر گذاشتن است. در مجمع البيان گفته است:

اين كلمه به معناى اثر گذاشتن و تاديه كردن و نظائر آن است، و گاهى كلمه أعقبه در