باشد با در نظر گرفتن اين كه كلمه قصد به معناى وسط و ميانه است اين است كه خيلى دور و طولانى نباشد، بلكه براى مسافر آسان و نزديك باشد. كلمه شقه به معناى مسافت است، و از اين نظر آن را شقه گفته‌اند كه پيمودن آن مستلزم مشقت است.

اين آيه بطورى كه از سياقش برمى‌آيد سرزنش و مذمت منافقينى است كه از همراهى كردن با رسول خدا 6 براى جنگ تبوك تخلف ورزيدند، و اينكه گفتيم جنگ تبوك، براى اينكه تنها جنگى كه منافقينى تخلف ورزيدند و مسافتش هم دور بود جنگ تبوك بود، و آيه شريفه به غير آن تطبيق نمى‌كند.

و معناى آيه اين است كه: اگر تو ايشان را به كارى دعوت مى‌كردى كه نفع مالى مسلم و نقدى مى‌داشت. و به دست آوردنش هم آسان مى‌بود بطور مسلم تو را اجابت مى‌كردند و با تو بيرون مى‌آمدند تا به طمع خود برسند و غنيمتى كه وعده داده بودى به چنگ آورند، و ليكن تو ايشان را به سفرى دور و دراز و كارى دشوار دعوت كردى، و لذا در باره آن تثاقل ورزيدند.

و بزودى بعد از آنكه از جنگ برگشتيد و ايشان را در تخلفشان سرزنش كرديد به خدا سوگند خواهند خورد كه اگر ما استطاعت مى‌داشتيم با شما مى‌آمديم، اينها با اين طريقه‌اى كه در امر جهاد اتخاذ كرده‌اند كه هر وقت آسان و پر درآمد بود شركت كنند و هر وقت دور و پر مشقت بود تخلف نموده و عذرها و سوگند دروغين بياورند خود را هلاك خواهند كرد، و خدا مى‌داند كه در سوگندشان دروغگويند. و ممكن هم هست كه جمله‌(يُهْلِكُونَ أَنْفُسَهُمْ) تنها مربوط به سوگند دروغين ايشان باشد.

(عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ تَعْلَمَ الْكاذِبِينَ) جمله اولى يعنى:(عَفَا اللَّهُ عَنْكَ) دعا به جان پيغمبر است، نظير نفرين به كشته شدن كه در چند جاى قرآن آمده، مانند:(قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَكْفَرَهُ)[1] و(فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ)[2] و(قاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ)[3].

جمله مذكور متعلق است به جمله‌(لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ) و مقصود از أذن، أذن در تخلف و تقاعد از جنگ است، و با در نظر داشتن اينكه استفهام در آن براى انكار و يا توبيخ است، معناى آن چنين مى‌شود: جا داشت به هيچ وجه اذن نمى‌دادى به اينكه تخلف ورزيده و از

[1] كشته باد انسان چقدر كفر پيشه است. سوره عبس آيه 17

[2] پس كشته باد او با اين ارزيابى كردنش. سوره مدثر آيه 19

[3] خدا ايشان را بكشد كه چگونه تحت تاثير اكاذيب ديگران واقع مى‌شوند. سوره توبه آيه 30