نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 9 صفحه : 329
افكنى به نهايت درجه
برسد، با فوت دهنش خاموش كند [1] و ما
اضافه مىكنيم اين معنا را كه آيه شريفه هم حال دعوت اسلامى را بيان مىكند، و آن
را نورى عالم آرا معرفى مىنمايد، و هم اينكه وعده و نويد مىدهد به اينكه خداى
تعالى بزودى نور خود را به حد كمالش مىرساند.
(هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى
الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ) هدى به
معناى هدايت الهيى است كه رسول خود را با آن مقارن و همراه داشت، و منظور از
دين حق دين اسلام و عقايد و احكام آنست كه با واقع و حق انطباق دارد.
معناى آيه
اين است كه: خدا آن كسى است كه رسول خود محمد 6 را با هدايت- و يا با آيات و
معجزات- و با دينى فرستاد كه با فطرت و حقيقت آفرينش منطبق است، فرستاد تا آن را
بر ساير اديان غلبه دهد هر چند مشركان نخواهند و ناراحت شوند.
از اين معنا
بخوبى بدست مىآيد، ضميرى كه در ليظهره است به دين حق بر مىگردد، و
متبادر از سياق آيه هم همين است، پس اينكه بعضى احتمال دادهاند كه ضمير مذكور به
رسول برگردد، و معناى آيه اين باشد كه: تا وى را بر دشمنان غلبه دهد، و همه
معالم دين را به وى بياموزد احتمال بس بعيدى است.
[مسلمين
نبايد در امر جنگ با اهل كتاب سستى و نگرانى به خود راه دهند زيرا خدا خواسته است
دين اسلام غالب آيد، پس هر فتنهاى بر پا شود به نفع ايشان تمام خواهد شد]
اين دو آيه
مؤمنين را تحريض بر قتال با اهل كتاب كرده، و اشارهاى كه به وجوب و ضرورت اين
قتال نموده بر كسى پوشيده نيست، براى اينكه اين دو آيه دلالت دارند بر اينكه خداى
تعالى خواسته است دين اسلام در عالم بشريت انتشار يابد، و معلوم است كه چنين امرى
به سعى و مجاهده نيازمند است، و چون اهل كتاب سد راه پيشرفت اسلام شده و
مىخواستند با دهنهاى خود اين نور را خاموش كنند، لذا هيچ چارهاى جز قتال با
آنان نبود، مخالفين خواسته خدا يا بايد از بين بروند، و يا زير دست حكومت مسلمين
باشند و جزيه دهند. و نيز از آنجايى كه خداى تعالى خواسته است اين دين بر ساير
اديان غالب آيد لذا مسلمانان بايد بدانند كه هر فتنهاى بپا شود- به مشيت خدا- به
نفع ايشان و به ضرر دشمنان ايشان تمام خواهد شد و با اينحال ديگر سزاوار نيست كه
سستى و نگرانى به خود راه داده و در امر قتال كوتاه بيايند، زيرا بايد بدانند كه
اگر ايمان داشته باشند خدا خواسته دست بالا قرار گيرند.
(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيراً مِنَ الْأَحْبارِ وَ الرُّهْبانِ
لَيَأْكُلُونَ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ
اللَّهِ) ظاهرا اين آيه اشاره است به توضيح جملهاى كه در اول آيات مورد بحث
بود و