دنيا است،(وَ اللَّهُ يُرِيدُ الْآخِرَةَ) و منظور خدا آخرت است كه دينى تشريع كرده و به قتال با كفار امر فرموده و اللَّه خداوند در اين سنتى كه در كلامش از آن خبر داد عزيز غالبى است كه هرگز مغلوب نمى‌شود حكيم و در احكامى كه تشريع مى‌كند بيهوده‌گرى نمى‌كند.(لَوْ لا كِتابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ) اگر نبود آن قضايى كه از ناحيه خدا رانده شده كه شما را به عذاب هلاك نكند- اگر در اينجا بيان نكرد كه آن قضاء چه بوده براى اين است كه در مقام عتاب، مبهم گويى مناسب‌تر است چون باعث مى‌شود ذهن شنونده احتمال هر گونه خطرى را بدهد، بخلاف وقتى كه بطور روشن تهديد كند و عذاب را اسم ببرد، كه در اين صورت شنونده نسبت به آن بى اعتنايى خواهد كرد-(لَمَسَّكُمْ فِيما أَخَذْتُمْ) يعنى در اسير گرفتنتان، چون قبل از نزول اين آيات فديه و غنيمت نگرفته بودند، و از حلال بودن آن صحبتى به ميان نيامده بود(عَذابٌ عَظِيمٌ). اين تعبير همانطور كه گفتيم دلالت دارد بر بزرگى گناه، چون گناه بزرگ است كه مستلزم عذاب بزرگ مى‌شود.(فَكُلُوا مِمَّا غَنِمْتُمْ) از آنچه غنيمت گرفته‌ايد بخوريد و در آن تصرف كنيد چه آن اموالى كه از مشركين به دستتان آمده و چه آن فديه‌اى كه از ايشان مى‌گيريد(حَلالًا طَيِّباً) در حالى كه حلال و پاكيزه است، چون خدا مباحش كرده.(وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) اين جمله بيان علت جمله‌(فَكُلُوا مِمَّا غَنِمْتُمْ ...) است و معنايش اين است كه از آنچه غنيمت گرفته‌ايد بخوريد كه ما شما را آمرزيديم و به شما ترحم كرديم. ممكن هم هست بيان علت همه مطالب گذشته باشد، و در نتيجه حاصل معنا اين باشد كه: نه تنها خدا شما را عذاب نكرد بلكه آن را برايتان مباح هم نمود چون او آمرزنده رحيم است.

(يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِمَنْ فِي أَيْدِيكُمْ مِنَ الْأَسْرى‌ ...) تعبير از اسير به آنچه در دست‌هاى شما است تعبير استعاره‌اى است، و كنايه است از تمام تسلطى كه شخص بر برده خود دارد، چون برده مثل چيزيست كه در دست انسان باشد كه آن را به هر طرف بخواهد مى‌چرخاند.

(إِنْ يَعْلَمِ اللَّهُ فِي قُلُوبِكُمْ خَيْراً)- اين جمله كنايه است از ايمان و يا پيروى حق كه ايمان ملازم آن است، چون خداوند در اين آيه وعده مغفرت به كفار مى‌دهد، و معلوم است كه مغفرت با كفر نمى‌سازد هم چنان كه فرموده:(إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ)[1]

[1] خداوند اين گناه را كه به او شرك بورزند نمى‌آمرزد و پائين‌تر از آن را( هر چه باشد) از هر كه بخواهد مى‌آمرزد.( نساء آيه 48)