نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 9 صفحه : 178
اين است كه دينش در
بين مردم بطورى مستقر شود كه گويى چيزى است كه از شدت غليظى منجمد شده و بعد از
دورانى كه رقيق و روان بود و بخاطر روان بودنش هر آن خوف زوالش مىرفت ماسيده و پا
بر جا شده است.
كلمه
عرض به معناى چيزى است كه بر چيز ديگرى عارض شود، و زود هم از بين برود، و
از همين جهت است كه لذائذ دنيايى را عرض ناميدهاند، چون زود از بين
مىرود. و كلمه حلال وصفى است از ماده حل كه مقابل
عقد و حرمت است و از اين جهت حلال را حلال مىگويند كه قبل از
حلال شدنش گويا گره خورده بود و مردم از او محروم بودند بعدا كه حلال شد گويا در
حقيقت گرهاش گشوده شد. و اما كلمه طيب قبلا گذشت كه به معناى سازگارى
با طبع است.
[اختلاف مفسرين
در تفسير آياتى كه به جهت اسير گرفتن كفار در جنگ بدر، مؤمنين را مورد عتاب قرار
داده]
مفسرين در
تفسير اين آيات اختلاف كردهاند، ليكن همه اتفاق دارند بر اينكه نزولشان بعد از
واقعه بدر اتفاق افتاده، و شركت كنندگان در جنگ بدر را مورد عتاب قرار داده و غنيمت
را براى آنان مباح مىكند.
و اما جهت
اختلاف ايشان و مايه اختلافشان روايات مختلفى است كه در سبب نزول و معانى جملات
آيات مذكور وارد شده، و اگر قائل شويم به اينكه سند همه روايات صحيح است آن گاه در
مضمون آنها تامل كنيم خواهيم فهميد كه چه بى بند و بارى عجيبى در نقل روايات به
معنا بكار رفته، تا آنجا كه مىبينيم دو روايت آن قدر با هم اختلاف مضمون دارند كه
گويى دو خبر متعارضند.
و بخاطر
اختلاف همين روايات است كه تفسير آيات مختلف شده، يكى ظهور در اين دارد كه عتاب و
تهديد آيات متوجه به رسول خدا 6 و مؤمنين هر دو است، ديگرى در اينكه متوجه آن
حضرت و مؤمنين بغير از عمر است، و يا به غير از عمر و سعد بن معاذ است و يا متوجه
تنها مؤمنين است به غير رسول خدا 6 و يا متوجه يك نفر معين و يا اشخاصى است كه
در مشورتى كه رسول خدا 6 با ايشان كرد رأى دادند به اينكه از اسيران فديه گرفته
شود.
و بعضى ديگر
قائل شدهاند به اينكه عتاب در آيات راجع به اين است كه چرا فديه گرفتند، و يا چرا
غنيمت را قبل از آنكه از جانب خدا مباح شود حلال شمردند، و در اين صورت پيغمبر 6
نيز مورد عتاب خواهد بود، چون ايشان ابتداء كرد به اينكه با مردم در باره فديه
مشورت كند، و اين حرف درست نيست براى اينكه مسلمين بعد از نزول اين آيات فديه
گرفتند نه پيش از آن تا مستوجب عتاب شوند، و رسول خدا 6 هم أجل از اين
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 9 صفحه : 178