نعمت و نقمت هر دو است) گو اينكه آيه مورد بحث در تبدل نعمت به نقمت روشن‌تر است.

و به هر حال، پس اينكه فرمود:(ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّراً ...)، از قبيل تعليل به امرى عام و تطبيق آن بر موردى خاص است، و معنايش اين است كه مشركين قريش را به گناهانشان گرفتن و ايشان را به اين عقاب شديد معاقب كردن و نعمت خدايشان به عقاب شديد مبدل گشتن فرعى است از فروع سنت جارى الهى، و آن سنت اين است كه خداوند نعمتى را كه به قومى بدهد تغييرش نمى‌دهد مگر آنكه آن قوم آنچه را كه در نفوس دارند تغيير دهند.

و اينكه فرمود:(وَ أَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) تعليل ديگرى است بعد از آن تعليل، و ظاهرش- بطورى كه سياق به آن اشعار دارد- اين است كه منظور از آن: و ذلك بان اللَّه سميع عليم بوده و معنايش اين است كه مشركين را به كيفر گناهانشان گرفتن براى اين بود كه خدا دعاهاى شما را مى‌شنيد، و به حوائج شما دانا و به استغاثه شما شنوا است، لذا دعاى شما را مستجاب نمود و دشمنان شما را كه به آيات خدا كفر مى‌ورزيدند عذاب كرد.

احتمال هم دارد كه منظور از آن اين باشد كه اين عذاب براى اين بود كه خدا گفتار مشركين را مى‌شنيد و به كردار ايشان دانا بود، لذا به كيفر آن عذابشان كرد. ممكن هم هست كه هر دو احتمال مقصود باشد.

(كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذَّبُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ فَأَهْلَكْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ ...) اين آيه همان تشبيه سابق را تكرار مى‌كند، چون هر دو فرض شبيه به هم‌اند. پس اينكه در آيه قبلى فرمود:(كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ ...) مثالى بود براى جمله‌(ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ) هم چنان كه در آيه مورد بحث، جمله‌(كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ) تا جمله‌(وَ كُلٌّ كانُوا ظالِمِينَ) مثالى است براى جمله‌(ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّراً نِعْمَةً ...) چيزى كه هست مثال دوم مشتمل بر نوعى التفات هم هست، چون بجاى اينكه مانند آيه قبلى بفرمايد:(فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ) فرمود:(فَأَهْلَكْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ) و وجه اين التفات شايد اين باشد كه تشبيه در اين آيه مسبوق به اين معنا بود كه خداوند نعمت‌ها را بر بندگان خود افاضه نموده و آن را تغيير نمى‌دهد مگر بعد از آنكه مردم آنچه را كه در نفوس خود دارند تغيير دهند و اين خود از شؤون پروردگار نسبت به بندگان است.