[مراد از درجات در:(لَهُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ) مراتب قرب به خدا است‌]

و مستقر گشته كه داراى پنج صفت بالا باشند، و به همين جهت هم اجر كريم ايشان را مطلق ذكر كرده و توضيح نداده كه چيست بلكه فرموده:(لَهُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ). پس صفات كمال و ثواب و اجر عظيمى كه اينگونه مردم دارند همان صفات و ثواب و اجرى است كه مؤمنين حقيقى داراى آنند. و اينكه فرمود:(لَهُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيمٌ)، كلمه مغفرت به معناى گذشت الهى از گناهان است، و رزق كريم نعمت‌هاى بهشتى است كه نيكان از آن ارتزاق مى‌كنند، و اين تعبير در چند جاى قرآن واقع شده، مانند آيه‌(فَالَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيمٌ، وَ الَّذِينَ سَعَوْا فِي آياتِنا مُعاجِزِينَ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَحِيمِ)[1] و امثال آن.

و از همين جا معلوم مى‌شود كه منظور از درجات در جمله‌(لَهُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ) مراتب قرب و منزلت و درجات كرامت معنوى است، و همين طور هم هست، براى اينكه مغفرت و جنت از آثار مراتب قرب به خداى سبحان و فروع آن است. البته درجاتى كه خداى تعالى در اين آيه براى مؤمنين نامبرده اثبات مى‌كند تمامى آن براى فرد فرد مؤمنين نيست، بلكه مجموع آن براى مجموع مؤمنين است، براى اينكه درجات مذكور از آثار و لوازم ايمان است، و چون ايمان داراى مراتب مختلفى است، لذا درجات هم كه خداوند به ازاى آن مى‌دهد مختلف مى‌باشد، بعضى از مؤمنين كسانى هستند كه يكى از آن درجات را دارا مى‌شوند، بعضى ديگر دو درجه و بعضى چند درجه بحسب اختلافى كه در مراتب ايمان ايشان است.

مؤيد اين معنا آيه‌(يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ)[2] و آيه‌(أَ فَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللَّهِ كَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ، هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِما يَعْمَلُونَ)[3] است.

[1] پس كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح مى‌كنند ايشان راست مغفرت و رزق كريم، و كسانى كه در ابطال آيات ما بذل جهد مى‌كنند به خيال آنكه موفق مى‌شوند، آنان اصحاب دوزخند. سوره حج آيه 51

[2] خداوند كسانى را كه ايمان آورده و كسانى را كه علم داده شده‌اند به درجاتى برترى مى‌دهد.

سوره مجادله آيه 11

[3] پس آيا كسى كه به پيشروى در جهاد خشنودى خدا را دنبال كرده مثل كسى است كه( با فرار از آن) برگشته و خشمى از خدا را همراه مى‌آورد، و سرانجامش جهنم است كه بازگشت‌گاه بدى است؟، مردم داراى درجاتى نزد خدا هستند، و خدا به آنچه مى‌كنند بينا است. سوره آل عمران آيه 163