[رواياتى
در معناى: (وَ ما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ إِلَّا مُكاءً وَ
تَصْدِيَةً) و شان نزول آن]
مؤلف: اين
معنا را عياشى در تفسير خود و همچنين شيخ در امالى خود از حنان بن سدير از پدرش از
آن حضرت روايت كردهاند، و در روايت اين دو بزرگوار دارد كه اين سؤال را جابر بن
عبد اللَّه انصارى (رضى اللَّه عنه) از رسول خدا 6 كرد، و كافى نيز اين روايت را
به سند خود از محمد بن ابى حمزه و از عدهاى ديگر، از امام صادق (ع) نقل كرده است[2].
و در الدر
المنثور است كه عبد بن حميد و ابن جرير از سعيد بن جبير روايت كردهاند كه گفت:
قريش در طواف به رسول خدا 6 برمىخوردند و آن حضرت را استهزاء نموده و سوت و كف
مىزدند، و در اين مقام آيه(وَ ما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ
الْبَيْتِ إِلَّا مُكاءً وَ تَصْدِيَةً) نازل گرديد[3].
و نيز
مىنويسد ابو الشيخ از نبيط كه يكى از صحابه بوده روايت كرده كه در تفسير آيه(وَ ما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ إِلَّا مُكاءً وَ تَصْدِيَةً) گفته: اين
آيه در اين باره نازل شد كه قريش در طواف خانه كعبه سوت مىزدند[4].
و نيز مىنويسد:
طستى از ابن عباس (رضى اللَّه عنه) روايت كرده كه نافع بن ازرق به وى گفت: مرا خبر
ده از معناى آيه(إِلَّا مُكاءً وَ تَصْدِيَةً) و او در جوابش
گفت مكاء آواز قنبره و تصديه آواز (بال) گنجشكان است
كه تصفيق هم گفته مىشود، و داستان مورد نظر آيه اين بود كه وقتى رسول
خدا 6 در مكه در ميان حجر اسماعيل و ركن يمانى به نماز مىايستاد دو نفر از بنى
سهم يكى طرف راست و يكى طرف چپ آن حضرت مىايستادند، آن يكى آواز قنبره درمىآورد،
و آن ديگرى با دستهايش صداى بال گنجشكان را، تا شايد بدين وسيله نماز آن حضرت را بر
هم زنند.[5] و در
تفسير عياشى از ابراهيم بن عمر يمانى از آن كس كه او نامبرده از امام صادق (ع)
روايت كرده كه در ذيل آيه(وَ هُمْ يَصُدُّونَ عَنِ
الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ ما كانُوا أَوْلِياءَهُ) فرمود: يعنى مشركين
سرپرست و متولى خانه نيستند،(إِنْ أَوْلِياؤُهُ إِلَّا
الْمُتَّقُونَ) چون پرهيزگاران از مشركين سزاوارترند،(وَ ما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ إِلَّا مُكاءً وَ تَصْدِيَةً) يعنى سوت
زدن و