بيان آيات‌

[خطابات‌(يا بَنِي آدَمَ) تعميم خطابات به خود آدم است‌]

در اين آيات و همچنين آيات قبل از آن كه راجع به داستان سجده و بهشت بود خطاب‌هايى است كه اگر مورد دقت قرار گيرد و آن گاه در مقابل خطاباتى قرار داده شود كه در آيات راجع به همين قصه در ساير سوره‌ها مخصوصا در سوره طه است، و اين معنا هم ملاحظه شود كه سوره طه در مكه نازل شده و داستان سجده و بهشت آن اجمالى است از آنچه كه در اين سوره و در سوره بقره است كه در مدينه نازل شده، بدست خواهد آمد كه اين خطابات يعنى خطاب‌(يا بَنِي آدَمَ) تعميم خطاب‌هاى خصوصى است كه در آن آيات به خود آدم شده است. بلكه به بيانى كه قبلا گفته شد، اصل داستان مربوط به آدم است و در اين آيات به عموم فرزندان او تعميم يافته است.

و اين چهار خطاب كه با قول‌(يا بَنِي آدَمَ) شروع شده، سه موردش راجع به تحذير از فتنه شيطان و خوردن، نوشيدن و لباس مى‌باشد، و تعميم مطلبى است كه خداوند آن را در سوره طه بدينگونه ذكر فرموده است:(يا آدَمُ إِنَّ هذا عَدُوٌّ لَكَ وَ لِزَوْجِكَ فَلا يُخْرِجَنَّكُما مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقى‌ إِنَّ لَكَ أَلَّا تَجُوعَ فِيها وَ لا تَعْرى‌ وَ أَنَّكَ لا تَظْمَؤُا فِيها وَ لا تَضْحى‌)[1] و خطاب چهارم نيز تعميم اين قول خدا:(فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدىً)[2] مى‌باشد.

اگر اين خطاب‌ها را از قصه مورد بحث انتزاع نموده، تعميم بعد از تخصيص آن را و همچنين تفريع احكام ديگرى را كه بر آن شده در نظر بگيريم خواهيم ديد احكامى كه در اينجا به طور اجمال ذكر شده شرايع الهى‌ايست كه بدون استثنا در جميع اديان الهى وجود داشته.

و نيز خواهيم ديد كليه مقدراتى كه انسان نسبت به سعادت و شقاوت و امثال آن دارد همه منتهى به اين داستان مى‌شود، و در حقيقت آنچه از اينگونه مقدرات براى بشر پيش مى‌آيد حاصلى است كه از كشت آن روز درو مى‌شود، و آن داستان ريشه اين شاخ و برگ‌ها و فهرست اين تفاصيل است.

(يا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَيْكُمْ لِباساً يُوارِي سَوْآتِكُمْ وَ رِيشاً) كلمه لباس در اصل مصدر است و در اينجا به معناى چيزى است كه براى پوشيدن و

[1] سوره طه آيه 119

[2] سوره طه آيه 123