نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 422
(ع) روايت شده كه
گفت: وقتى ابن الكواء نزد آن حضرت آمد و عرض كرد: يا امير المؤمنين مرا خبر ده از
خداى تعالى و اينكه آيا قبل از موسى با كسى از اولاد آدم تكلم كرده؟ حضرت فرمود:
خداوند با جميع مخلوقات خود تكلم كرده چه خوب آنان و چه بدشان، و همه جواب او را
دادهاند، اين معنا بر ابن الكواء گران آمد و مقصود امام را نفهميد و لذا پرسيد
چطور يا امير المؤمنين؟ حضرت فرمود: مگر كتاب خدا را نخواندهاى كه به پيغمبر خود
مىفرمايد:(وَ إِذْ أَخَذَ
رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى
أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ قالُوا بَلى) اگر اين آيه را خواندهاى بايد بدانى كه خداوند كلام خود را
به جميع افراد بنى آدم شنوانده و ايشان هم جواب او را دادهاند. اى ابن كواء!
جمله(قالُوا بَلى) جواب بنى آدم است، خداوند به بنى آدم فرمود:
بدرستى منم معبود يكتا، معبودى نيست جز من و منم رحمان و رحيم پس اقرار آوردند به
اطاعت و ربوبيت، و رسل و انبياء و اوصياى انبياء را از ديگران جدا كرد و بشر را
مامور به اطاعتشان كرد، بشر نيز در عهد ازل به همه اينها اقرار نمود، موقعى كه
اقرار مىكردند ملائكه ناظر بودند و گفتند: اى بنى آدم ما عليه شما گواه شديم تا
در قيامت نتوانيد بگوييد ما از اين امر غافل بوديم[1].
مؤلف: اين
روايت مانند روايت قبلى و بعضى از رواياتى كه بعدا نقل مىشود تنها مطلق اخذ ميثاق
را ذكر مىكند و متعرض بيرون آوردن ذريه از صلب آدم و نشان دادن خويش به ايشان
نشده.
و گويا
تشبيه ذريه به ذر كه در بعضى از روايات آمده به منظور
فهماندن كثرت ذريه است، نه خردى آنها و اينكه از كوچكى حجم به اندازه ذر بودند، و
از آنجا كه اين تعبير در روايات بسيار و مكرر وارد شده از اين رو اين نشات
را عالم ذر ناميدهاند.
و اين روايت
به خوبى دلالت دارد بر اينكه سؤال و جواب مزبور گفتگوى حقيقى بوده نه صرف زبان
حال.
و نيز دلالت
دارد بر اينكه عهد مزبور تنها بر ربوبيت پروردگار گرفته نشده بلكه اقرار به نبوت
انبياء و ساير عقايد حقه نيز جزو آن پيمان بوده است، و همه اينها مؤيد بيان سابق
ما است.
و نيز در
تفسير عياشى از رفاعة روايت شده كه گفت: از حضرت صادق (ع) معناى آيه(وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ) را پرسيدم،
فرمود: آرى، براى خدا است حجت بر جميع خلق، و همه را ماخوذ به آن حجت كرد روزى كه
از همه اينطور ميثاق