نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 395
فرموده:(أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ
عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا
يَفْسُقُونَ) و در ميان نجات يافتگان
اسمى از ساكتين نبرده و در مقابل، ستمگران را اهل عذاب دانسته و نفرموده: ما آن
كسانى را هلاك كرديم كه صيد ماهى كردند، و چه مانعى دارد كه ستمگران هم شامل
مرتكبين صيد شود و هم شامل تاركين نهى از منكر.
و اما اينكه
فرمود:(فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ ما نُهُوا عَنْهُ قُلْنا لَهُمْ
كُونُوا قِرَدَةً خاسِئِينَ)، اگر معنايش سر پيچى از ترك صيد بود- هم چنان
كه مفسرين گفتهاند و قبلا اقوالشان را نقل كرديم- البته آيه شريفه دلالت خواهد
داشت بر اينكه ستمگران تنها همان مرتكبين بودهاند، ليكن باز نمىتوان از عموم آيه
قبلى كه هم مرتكبين را شامل مىشد و هم ساكتين را جلوگيرى كند چون هر دو طايفه در
ظلم و فسق شريك بودند، و اگر معنايش اعراض و روگردانى از سرپيچى از صيد باشد و در
معنايش ترك و يا كلمه ديگرى كه معناى ترك را برساند تقدير نگيريم در اين صورت آيه
مخصوص مىشود به بيان عذاب ساكتين، و آيه سابق يعنى آيه(فَلَمَّا
نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا ...) متعرض بيان عذاب
مرتكبين خواهد بود، هم چنان كه رواياتى كه بعدا نقل مىشود به اين معنا اشاره
دارد.
و در مجمع
البيان گفته است: هر دو فرقه هلاك شدند و تنها فرقه نهى كننده نجات يافت، و اين
معنا از ابى عبد اللَّه (ع) نيز رسيده است[1].
مؤلف: اين
روايت از جهت اينكه تعبير به هلاكت دارد با آيه شريفه كه تعبير به مسخ دارد منافات
ندارد، براى اينكه هلاكت شامل مسخ هم مىشود، علاوه بر اينكه، از اخبار بسيارى
استفاده مىشود هر قومى كه مسخ شود بعد از مسخ جز چند روزى زنده نمىماند، به
فاصله كمى هلاك مىشود.
و در كافى از
سهل بن زياد از عمرو بن عثمان از عبد اللَّه بن مغيره از طلحة بن يزيد از ابى عبد
اللَّه (ع) روايت كرده كه در ذيل آيه شريفه(فَلَمَّا
نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ) فرموده:
ايشان سه طايفه بودند يك طايفه هم امر پروردگار را پذيرفتند، هم ديگران را امر
كردند و نجات يافتند، طايفه ديگر امر خدا را پذيرفتند و ليكن در باره ديگران سكوت
كردند و در نتيجه مسخ شدند، طايفه سوم نه امر خدا را قبول كردند و نه كسى را امر
به معروف نمودند و در نتيجه هلاك گرديدند[2].