است: اگر معجزه‌اى آورده‌اى به ما نشان بده، ولى گمان نمى‌كنم تو در ادعايت راست بگويى، و بنا بر اين، در آيه شريفه شرط تكرار نشده و هر كدام معنايى جداگانه افاده مى‌كند.

[تبديل عصاى موسى (ع) به اژدها و بيضاء گشتن دست آن حضرت‌]

(فَأَلْقى‌ عَصاهُ فَإِذا هِيَ ثُعْبانٌ مُبِينٌ) حرف فاء در اول جمله، فاء جوابيه است، به اين معنا كه با در آمدن آن بر سر جمله- جمله معنى جواب را به خود گرفته و تقدير چنين مى‌شود: پس در جواب فرعون عصاى خود را انداخت ، البته بايد دانست كه در هر موردى كه فاى جوابيه است در حقيقت فاء همان فاى تفريع است و جواب از خصوصيات مورد استفاده مى‌شود.

ثعبان به معناى مار بسيار بزرگ است، و هيچ منافاتى بين اين آيه كه معجزه موسى را ثعبان مبين خوانده با آيه‌(فَلَمَّا رَآها تَهْتَزُّ كَأَنَّها جَانٌّ وَلَّى مُدْبِراً وَ لَمْ يُعَقِّبْ)[1] نيست، براى اينكه گر چه كلمه جان در زبان عرب به معناى مار كوچك است، و ليكن بايد دانست كه اين كلمه در آيه‌اى به كار رفته كه مربوط به داستان موسى در شب طور است كه در جاى ديگر در باره آن فرموده:(فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى‌)[2] و كلمه‌(ثُعْبانٌ مُبِينٌ) در آيه‌اى است كه مربوط به جريان ملاقات با فرعون است.

(وَ نَزَعَ يَدَهُ فَإِذا هِيَ بَيْضاءُ لِلنَّاظِرِينَ) معناى اين جمله به قرينه آيه‌(وَ اضْمُمْ يَدَكَ إِلى‌ جَناحِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ)[3] و آيه‌(اسْلُكْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ)[4] اين است كه موسى دست خود را از گريبان بيرون كرد.

گر چه از اخبار وارده در اين باب استفاده مى‌شود كه وقتى موسى به منظور اعجاز دست خود را بيرون مى‌كرد و نورى بمانند نور آفتاب از بين انگشتانش مى‌درخشيد، و ليكن از آيات قرآنى بيش از اين استفاده نمى‌شود كه موسى دست به گريبان خود اندر كرده و وقتى بيرونش مى‌آورد براى بينندگان سفيد و درخشنده بود، البته اين هم هست كه اين درخشندگى و سفيدى به حدى بوده كه براى بينندگان خارق عادت بشمار مى‌رفته.

[1] سوره نمل آيه 10

[2] پس ناگهان مارى شد و به راه افتاد. سوره طه آيه 20

[3] و دستت را به زير بغلت ببر كه سفيد، بدون علت بيرون آيد، اين خود معجزه‌اى ديگر است.

سوره طه آيه 22

[4] دستت را به گريبانت بر، تا سپيد بدون علت در آيد. سوره قصص آيه 32