مى‌رسيد پس ناگهان در آن حال كه بى‌خبر بودند، ايشان را بگرفتيم (95).

اگر مردم قريه‌ها ايمان آورده و پرهيزكارى كرده بودند بركت‌هايى از آسمان و زمين به روى ايشان مى‌گشوديم، ولى تكذيب كردند، و ما نيز ايشان را به اعمالى كه مى‌كردند مؤاخذه كرديم (96).

مگر مردم اين قريه‌ها ايمنند كه عذاب ما شبانه هنگامى كه در خوابند به سوى ايشان بيايد؟ (97).

مگر مردم اين قريه‌ها ايمنند كه عذاب ما نيم‌روز هنگامى كه بازى مى‌كنند به سوى ايشان بيايد؟ (98).

مگر از مكر و تدبير خداى ايمن شده‌اند؟ كه جز گروه زيانكاران از تدبير خداى ايمن نمى‌شوند (99).

مگر براى كسانى كه اين سرزمين را پس از هلاكت مردمش به ميراث برده‌اند روشن نشده كه اگر بخواهيم سزاى گناهشان را به ايشان مى‌رسانيم، و بر دلهايشان مهر مى‌نهيم تا نتوانند بشنوند (100).

اين قريه‌هايى كه ما از خبرهاى آن بر تو مى‌خوانيم پيغمبرانشان با حجت‌ها سويشان آمدند و به آن چيزها كه قبلا به تكذيب آن پرداخته بودند ايمان‌آور نبودند، اينچنين بر دل‌هاى كفار خداوند مهر مى‌نهد (101).

غالب آنان را به پيمانى پايبند نيافتيم، و بدرستى كه بيشترشان را عصيان‌پيشگان يافتيم (102).

بيان آيات‌

[سنن الهى در مورد امت‌هايى كه به سويشان پيامبر مى‌فرستاد]

اين آيات مربوط و متصل به آيات قبل‌اند، براى اينكه مطالبى را كه در آن آيات در باره امت‌هاى گذشته بود خلاصه كرده و در باره همه آنها مى‌فرمايد: اين امت‌ها از اين جهت منقرض شدند كه بيشتر افرادشان فاسق و از زى عبوديت بيرون بودند، و به عهد الهى و آن ميثاقى كه در روز اول خلقت از آنان گرفته شده بود وفا نكردند، در نتيجه سنت‌هاى الهى كه ذيلا توضيح آن را خواهيم داد يكى پس از ديگرى در باره آنان جريان يافت و منتهى به انقراض‌شان گرديد.

آرى، خداى سبحان هر پيغمبرى را كه به سوى امتى از آن امت‌ها مى‌فرستاد به دنبال او آن امت را با ابتلاى به ناملايمات و محنت‌ها آزمايش مى‌كرد، تا به سويش راه يافته و به درگاهش تضرع كنند، و وقتى معلوم مى‌شد كه اين مردم به اين وسيله كه خود يكى از سنت‌هاى نامبرده بالاست متنبه نمى‌شوند سنت ديگرى را به جاى آن سنت بنام سنت مكر جارى مى‌ساخت، و آن اين بود كه دلهاى آنان را بوسيله قساوت و اعراض از حق و علاقمند شدن به شهوات مادى و شيفتگى در برابر زيبائيهاى دنيوى مهر مى‌نهاد.

بعد از اجراى اين سنت، سنت سوم خود يعنى استدراج را جارى مى‌نمود، و آن اين بود كه انواع گرفتاريها و ناراحتى‌هاى آنان را بر طرف ساخته زندگيشان را از هر جهت مرفه‌