نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 238
شعيب (ع) در اين
جمله، سومين بخش دعوت خود را بيان مىكند، و آن اين است كه كارى به صراط مستقيم
خدا نداشته باشند. از اين جمله بر مىآيد كه قوم شعيب به انحاى مختلف مردم را از
شعيب گريزان مىكردهاند، و از اينكه به وى ايمان آورند و نزدش رفته كلماتش را گوش
دهند، و در مراسم عبادتش شركت جويند، بازشان داشته آنان را در اينكه به دين حق و
طريقه توحيد در آيند تهديد مىكردند، و همواره سعى مىكردند راه خدا را كه همان
دين فطرت است كج و ناهموار طلب كنند و بپيمايند.
كوتاه سخن،
در راه ايمان راهزنانى بودند كه با تمام قوا و با هر نوع حيله و تزوير مردم را از
راه بر مىگرداندند. شعيب (ع) هم در مقابل، ايشان را به ياد نعمتهاى خداوند
انداخته توصيه مىكند كه از تاريخ امم گذشته و سرانجام مفسدين ايشان عبرت گيرند.
[اشاره به
اينكه ازدياد نسل از نعمتهاى الهى و از پايههاى تكامل بشر است]
(وَ اذْكُرُوا إِذْ كُنْتُمْ قَلِيلًا فَكَثَّرَكُمْ وَ انْظُرُوا كَيْفَ كانَ
عاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ)- اين دو جمله در حقيقت موعظه و نصيحت در باره
امتثال اوامر و نواهى قبلى است. در جمله اول مردم را به ياد يكى از نعمتهاى بزرگ
خدا مىاندازد، و آن مساله ازدياد نسل است براى اينكه انسان بر خلاف ساير انواع
حيوانات زندگيش اجتماعى است، و آن كمالاتى كه براى اين نوع ميسر و متوقع است و
خلاصه، سعادت عاليهاى كه انسان را از ساير انواع حيوانات متمايز مىكند و حساب او
را از آنها جدا مىسازد اقتضاء مىكند كه اين موجود داراى ادوات و قواى مختلف و
تركيبات وجودى خاصى بوده باشد كه با داشتن آن نمىتواند مانند ساير حيوانات بطور
انفرادى زندگى نموده و همه حوائج ضرورى خود را تامين نمايد، بلكه ناگزير است از
اينكه در تحصيل خوراك، پوشاك، مسكن، همسر و ساير حوائج با ساير افراد تشريك مساعى
نموده و همه با كمك فكرى و عملى يكديگر حوائج خود را تامين نمايند.
پر واضح است
كه براى چنين موجودى كثرت افراد، نعمت بسيار بزرگى است، زيرا هر چه بر عدد افراد
اجتماعش افزوده شود نيروى اجتماعيش بيشتر و فكر و اراده و عمل آن قوىتر مىگردد و
به دقايق بيشتر و باريكترى از حوائج پى برده در حل مشكلات و تسخير قواى طبيعت
راهحلهاى دقيقترى را پيدا مىكند.
روى اين حساب
مساله ازدياد نسل و اينكه عدد افراد بشر به تدريج رو به فزونى مىگذارد خود يكى از
نعمتهاى الهى و از پايهها و اركان تكامل بشر است. آرى، هيچ وقت يك ملت چند هزار
نفرى نيروى جنگى و استقلال سياسى و اقتصادى و قدرت علمى و ارادى و عملى ملت چندين
ميليونى را ندارد.
و اما عاقبت
مفسدين، اين نيز براى كسانى كه چشم بصيرت داشته باشند موعظه و
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 238