[معناى اعراف و مراد از آن در آيه شريفه‌]

(وَ بَيْنَهُما حِجابٌ وَ عَلَى الْأَعْرافِ رِجالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيماهُمْ) معناى حجاب روشن است، و آن ساترى است كه بين دو چيز حائل شود، و اعراف به معناى قسمت‌هاى بالاى حجاب و تل‌هاى شنى و عرف به معنى يال اسب و تاج خروس و قسمت بالاى هر چيزى است. معلوم مى‌شود كه اين كلمه به هر معنا كه استعمال شود، معناى علو و بلندى در آن هست. و از اينكه حجاب را قبل از اعراف ذكر كرده و همچنين از اينكه فرموده: اهل اعراف مشرف بر جميع مردم از بهشتيان و دوزخيانند، معلوم مى‌شود كه منظور از اعراف قسمت‌هاى بالاى حجابى است كه حائل بين دوزخ و بهشت است، بطورى كه اعرافيان در آنجا، هم دوزخيان را مى‌بينند و هم بهشتيان را.

سيما به معناى علامت است، راغب در مفردات مى‌گويد: سيما و سيميا به معناى علامت است، هم چنان كه شاعر گفته له سيمياء لا تشق على البصر [1] و در قرآن مى‌فرمايد:(سِيماهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ). بنا بر اين، معناى سومته اعلمته و معناى مسومين معلمين است‌[2].

دقت در اين آيه و آيات بعديش اين معنا را بدست مى‌دهد كه حجاب مزبور بين دوزخيان و اهل بهشت قرار دارد، و مرجع ضميرى كه در بينهما است همان اهل دوزخ و بهشت است. از آيه‌(يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ)[3] هم كه در باره محاوره و گفتگوى مؤمنين با منافقين است اين معنا استفاده مى‌شود، و اين حجاب از اين جهت حجاب خوانده شده كه حائلى است بين دو طايفه اهل دوزخ و بهشت، نه از اين جهت كه مانند حجاب‌هاى دنيا پارچه‌اى باشد كه از نخ بافته شده و در بين بهشت و جهنم آويزان شده باشد.

بنا بر اين معناى آيه اين مى‌شود كه: در قسمت‌هاى بالاى حجاب رجالى هستند كه بر هر دو طرف مشرفند، چون در محل مرتفعى قرار دارند، مردانى هستند كه اهل جهنم و بهشت را به قيافه و علامت‌هايشان مى‌شناسند.

[1] او را نشانه‌اى است كه ديدنش سخت نيست.

[2] مفردات راغب ماده سام .

[3] روزى كه مردان و زنان منافق به كسانى كه ايمان داشته‌اند مى‌گويند نظرى بما نماييد تا مقدار كمى از نورتان برگيريم، گفته مى‌شود به پشت برگرديد و نور بطلبيد، سپس در ميان‌شان ديوارى زده مى‌شود كه درى دارد كه درونش در آن رحمت و بيرونش از پيش او عذاب مى‌باشد. سوره حديد آيه 13