(قالَ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ‌)- گفتند: بله، به پروردگار ما سوگند. گفت پس بچشيد عذاب را به كيفر كفرى كه مى‌ورزيديد و حقى كه پنهان مى‌داشتيد .

(قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِلِقاءِ اللَّهِ ...) در مجمع البيان مى‌گويد: هر چيزى را كه ناگهانى پيش آيد بغت گويند، مثلا گفته مى‌شود: بغتة الامر- فلان امر ناگهانى براى او پيش آمد . و به همين معنا است ساير مشتقات آن.[1] راغب هم در مفردات در باره معنى حسرت گفته است: حسر عبارت است از كنار زدن لباس از هر چيزى كه ملبس به آن است، گفته مى‌شود: حسرت عن الذراع- يعنى آستين را از ذراع بالا زدم و حاسر كسى را گويند كه زره بر تن و كلاه جنگى بر سر نداشته باشد، و محسرة به معناى جاروب است- تا آنجا كه مى‌گويد- خسته و فرسوده را هم كه حاسر مى‌خوانند براى اين است كه اندازه تواناييش براى ديگران معلوم شده- تا آنجا كه مى‌گويد- و حسرت به معناى اندوه و ندامت بر امرى است كه فوت شده باشد، و ارتباط اين معنا با معناى كشف از اين راه است كه گويد شخص اندوهناك برايش كشف شده و پى برده به جهلى كه او را وادار نمود به ارتكاب كارى كه مرتكب شده، و يا از اين راه است كه قوايش از فرط اندوه و ندامت بر ما فات منحسر (ضعيف) شده و يا از تدارك آن دچار حسر (خستگى) گشته است، اين بود آن مقدارى كه از كلام راغب در معناى كلمه حسر محل حاجت بود.[2] و نيز در باره معناى وزر مى‌گويد: وزر - به فتح واو و زاء- پناهگاه در كوه را گويند، در قرآن كريم هم كه فرموده:(كَلَّا لا وَزَرَ إِلى‌ رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمُسْتَقَرُّ)[3] به همين معنا آمده، و وزر - به كسر واو و سكون زاء- به معناى سنگينى است، و رابطه بين اين لغت و لغت وزر شباهتى است كه سنگينى با كوه دارد. و لذا گناه را هم وزر مى‌خوانند و هم از آن به ثقل تعبير مى‌كنند.

از جمله آياتى كه در آن وزر به معنى گناه به كار رفته آيه‌(لِيَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ كامِلَةً)[4] مى‌باشد. هم چنان كه در آيه‌(وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ)[5] نيز به اين معنا به‌

[1] مجمع البيان ج 3 ص 46 ط بيروت.

[2] مفردات راغب ص 118.

[3] حاشا پناهگاهى نيست، امروز قرارگاه نزد پروردگار تو است. سوره قيامت آيه 12

[4] تا به طور كامل گناهان خود را حمل كنند. سوره نحل آيه 25

[5] تا حمل كنند- و البته خواهند كرد- اثقال خود را و اثقالى را با اثقال خود. سوره عنكبوت آيه 13