(لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِما أَراكَ اللَّهُ)[1] و آيه‌(وَ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ إِذْ يَحْكُمانِ فِي الْحَرْثِ)[2] و آيه‌(يا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌ فَيُضِلَّكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ)[3] و همچنين آيات بسيارى ديگر. البته در پاره‌اى از آيات اين لفظ به كار رفته كه ممكن است آن را بر يك معناى اعم حمل نمود، مانند آيه‌(رَبِّ هَبْ لِي حُكْماً وَ أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ)[4].

اما نبوت- در تفسير آيه شريفه‌(كانَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ ...)[5] كه مراد از آن، دريافت اخبار غيب است به عنايت خاص خداوند، و آن اخبارى است وابسته به ما وراى حس و محسوس مانند يگانگى خدا و فرشتگان و روز رستاخيز.

و اينكه خداوند اين سه كرامت (كتاب و حكم و نبوت) را- كه سلسله جليل پيامبران را به آن سرافراز فرموده- در سياق آياتى قرار داده كه هدايت او را بيان مى‌كند دلالت دارد كه اين سه، از آثار هدايت خاص خداوند است كه به آن وسيله شناخت خدا و آيات وى تمام مى‌شود.

گويا گفته شده: آن هدايتى كه پيغمبران را بر آن گرد آورديم و به سبب آن بر جهانيان برترى داديم همانست كه ايشان را به راهى راست درآورده و مى‌آموزد به ايشان كتابى را كه شامل احكام و شرايع خدا است، و همان هدايت است كه ايشان را پا بر جا داشته و براى حكم ميان مردم نصب مى‌كند و اخبار غيب و نهان را به ايشان گزارش مى‌دهد.

كتاب در اصطلاح قرآن به چه معناست؟

امروز وقتى ما لفظ كتاب را مى‌شنويم اولين معنايى كه از آن به ذهن ما تبادر مى‌كند همان صحيفه‌اى است كه پاره‌اى از مطالب در قالب خطوط دستى و يا چاپى‌[6] در آن گنجانيده شده است، و ليكن از آنجايى كه هر لغتى را به ملاحظه افاده معنا و به خاطر تفهيم‌

[1] تا به آنچه خدا به وحى خود بر تو پديد آرد ميان مردم حكم كنى. سوره نساء آيه 105

[2] و داوود و سليمان وقتى كه در باره گوسفندان بى شبانى كه مزرعى را تباه كردند قضاوت نمودند. سوره انبياء آيه 78

[3] اى داوود ما تو را در روى زمين مقام خلافت داديم تا ميان خلق خدا به حق حكم كنى و هرگز هواى نفس را پيروى مكن كه تو را از راه خدا گمراه مى‌سازد. سوره ص آيه 26

[4] بار الها! مرا حكم ده و به بندگان صالح خود ملحقم ساز. سوره شعراء آيه 83

[5] سوره بقره آيه 213

[6] شايد اطلاق كتاب بر غير آنچه دست با قلم مى‌نگارد از قبيل مجاز باشد.