مرحوم قمى در تفسير خود مى‌گويد: شخصى از امام صادق (ع) از معناى كلام ابراهيم كه گفت:(هذا رَبِّي) سؤال كرد و پرسيد آيا ابراهيم با گفتن اين حرف مشرك شد؟ امام (ع) فرمود: اگر امروز كسى چنين حرفى بزند مشرك مى‌شود، و ليكن ابراهيم با گفتن آن مشرك نشد، براى اينكه او در مقام جستجوى از پروردگار خود چنين حرفى را زده، و ديگران موقفى را كه او داشت ندارند، و لذا بر زبان راندن آن نسبت به ديگران شرك است.[1] مؤلف: مقصود از اينكه فرمود: ديگران موقف ابراهيم را ندارند، اين است كه ديگران حجت برايشان تمام شده، و به سوى پروردگارشان هدايت شده‌اند، و با اين حال نمى‌توانند چيزى را پروردگار خود فرض كنند، زيرا كه قول به ربوبيت آن چيز موجب شرك است.

عياشى در تفسير خود از حجر روايت كرده كه گفت: علاء بن سيابه، كسى خدمت امام صادق (ع) فرستاده از آن جناب از گفتار ابراهيم كه گفته بود:(هذا رَبِّي) سؤال كرد كه چطور ابراهيم چنين حرفى را بر زبان راند و حال آنكه ما امروز كسى را كه چنين بگويد مشرك مى‌دانيم، امام (ع) در جوابش فرمود: اين حرف از ابراهيم شرك نيست چون او در مقام جستجوى از پروردگارش بوده، و ليكن از غير ابراهيم شرك است.[2] و نيز عياشى از محمد بن حمران روايت كرده كه گفت: از امام صادق (ع) از جمله هذا ربى كه حكايت قول ابراهيم است پرسيدم. امام (ع) فرمود: ابراهيم با گفتن اين حرف به چيزى (از شرك) نرسيد، زيرا مقصودش غير آن چيزى بود كه گفت.[3] مؤلف: ظاهرا مراد امام (ع) اين است كه اين گفتار از ابراهيم (ع) صرف فرض بوده و يا همانطورى كه ما نيز در سابق گفتيم مى‌خواسته اعتقاد طرف را موقتا و بطور مماشات قبول كند تا در مقام بيان فساد آن، تالى فاسد آن را بشمارد.

سيوطى در الدر المنثور در ذيل آيه شريفه‌(الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمانَهُمْ بِظُلْمٍ) از احمد، بخارى، مسلم، ترمذى، ابن جرير، ابن منذر، ابن ابى حاتم و دارقطنى در كتاب افراد و ابو الشيخ و ابن مردويه نقل مى‌كند كه همگى از عبد اللَّه بن مسعود روايت كرده‌اند كه گفته است: وقتى اين آيه نازل شد اصحاب ناراحت شده عرض كردند: يا رسول اللَّه! كدام يك از ما است كه به خود ظلم نكرده باشد؟ رسول خدا 6 فرمود: معناى آيه آن نيست‌

[1] تفسير قمى ج 1 ص 207- 208

[2] ( 2 و 3) تفسير عياشى ج 1 ص 365 ح 41 و 42

[3] ( 2 و 3) تفسير عياشى ج 1 ص 365 ح 41 و 42