آن گاه فرمود: كفار ظلمت و نور و عدل و جور را معادل هم مى‌گيرند.[1] مؤلف: اين معناى ديگرى است كه امام (ع) از آيه استفاده فرموده، و اين معنا مبنى بر اين است كه كلمه بربهم متعلق باشد به كلمه كفروا نه به يعدلون .

[رواياتى در بيان مراد از اجل معلق و اجل مسمى‌]

و در كافى از محمد بن يحيى از احمد بن محمد از ابن فضال از ابن بكير از زراره از حمران از ابى جعفر (ع) نقل كرده كه گفت از آن جناب از معنى جمله:(قَضى‌ أَجَلًا وَ أَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ) سؤال كردم، حضرت فرمود: اين دو اجل همان اجل حتمى و اجل معلق است.[2] و در تفسير عياشى از حمران نقل شده كه گفت: از امام صادق (ع) از معنى جمله‌(قَضى‌ أَجَلًا وَ أَجَلٌ مُسَمًّى) پرسيدم، امام فرمود: يكى اجل معلقى است كه خداوند هر چه بخواهد در آن مى‌كند و ديگرى اجل محتوم است.[3] و نيز در تفسير عياشى از مسعدة بن صدقة از امام صادق (ع) روايت شده كه در ذيل جمله‌(ثُمَّ قَضى‌ أَجَلًا وَ أَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ) فرمود: اجلى كه غير مسمى است اجل معلقى است كه از آن هر چه را خدا بخواهد پيش مى‌آيد و اما اجل مسمى همان اجلى است كه خداوند اگر بخواهد مقدرش كند در هر شب قدرى براى مدت يك سال، يعنى تا رسيدن شب قدر ديگر آن را نازل مى‌فرمايد، آن گاه امام (ع) فرموده: اين همان اجلى است كه خداى تعالى در باره‌اش فرمود:(فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ).[4] و نيز در تفسير عياشى از حمران نقل كرده كه گفت: از امام صادق (ع) در مورد معنى قول خداى تعالى كه فرمود:(أَجَلًا وَ أَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ) سؤال نمودم، حضرت فرمود: اجل مسمى، اجلى است كه در شب قدر براى ملك الموت تعين شده، و آن همان اجلى است كه در باره‌اش فرمود:(فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ) و اجل در اين آيه همان اجلى است كه در شب قدر به ملك الموت ابلاغ شده است. و اما آن ديگرى اجلى است كه مشيت خدا در آن كارگر و مؤثر است يعنى اگر بخواهد مدتش را جلوتر و اگر بخواهد عقب‌تر مى‌اندازد.[5] مؤلف: در اين معنى روايات ديگرى از ائمه اهل بيت (ع) نقل شده، و

[1] تفسير عياشى ج 1 ص 354

[2] كافى ج 1 ص 147 ح 4

[3] ( 3 و 4 و 5) تفسير عياشى ج 1 ص 354

[4] ( 3 و 4 و 5) تفسير عياشى ج 1 ص 354

[5] ( 3 و 4 و 5) تفسير عياشى ج 1 ص 354