نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 156
(ع) را براى نوشتن آن
احضار فرمود.
خباب مىگويد
در همه اين گفت و شنودها، ما در گوشهاى خزيده بوديم كه ناگاه حالت وحى به آن جناب
دست داد و جبرئيل اين آيه را نازل كرد:( وَ لا تَطْرُدِ الَّذِينَ
يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِ) - تا آنجا كه
مىفرمايد- (فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ
الرَّحْمَةَ ) وقتى آيه نازل شد رسول خدا 6 كاغذ را از دست خود انداخت و ما را
نزديك خود خواند، در حالى كه مىگفت:(سَلامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ
رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ)، از آن پس هميشه در
خدمتش مىنشستيم، و از آن جناب جدا نمىشديم مگر اينكه ايشان برخاسته تشريف
مىبردند، خداى تعالى اين آيه را نازل كرد:(وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ
الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ
...) خباب سپس گفت: رسول خدا از آن پس با ما مىنشست، و ليكن ما وقتى
احساس مىكرديم كه موقع برخاستن آن جناب شده برخاسته و مىرفتيم، و آن جناب هم
برخاسته و تشريف مىبرد.[1]
[توضيحى در
باره روش تطبيق، در تفسير آيات قرآن و روايات شان نزول، و اشاره به اينكه اين
روايات، قابل اعتماد نيستند]
مؤلف: اين
روايت را صاحب مجمع البيان از سلمان و خباب نقل نموده، و نظير اين سه روايتى كه
گذشت روايات ديگرى است، و با مراجعه به آنچه كه در اول سوره گذشت كه گفتيم روايات
دال بر اينكه اين سوره يك دفعه نازل شده، بسيار زياد و مستفيض است، و همچنين با
تامل و دقت در سياق آيات ترديدى در اين باقى نخواهد ماند كه در اين روايات آن
معنايى كه ما اسمش را تطبيق مىگذاريم به كار رفته.[2]
توضيح اينكه اصحاب رسول خدا 6 چون بعضى از آيات را قابل انطباق با بعضى از
داستانها و وقايع دوران زندگى آن جناب مىديدند، همان حادثه را سبب نزول آيه
مىشمردهاند. البته منظورشان اين نبوده است كه بگويند فلان آيه تنها به خاطر فلان
حادثه نازل شده و با ذكر آن داستان شبهاتى را كه عارض بر آيه شده است، رفع نمايند،
بلكه منظورشان اين بوده است كه اگر شبههاى در حدوث فلان حادثه و يا اشباه و نظائر
آن هست، با ذكر آيه، آن شبهه بر طرف شود.
شاهد اين
معنا همين سه روايتى است كه در شان نزول آيه(وَ لا
تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ ...) وارد شده، زيرا به طورى كه ملاحظه
مىكنيد اين سه روايت، در عين اينكه هر كدام داستان مخصوصى را نقل مىكنند در عين حال
هر سه يك غرض را ايفا مىنمايند،