نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 50
متوجه يهود خواهد شد سرنوشتى است حتمى، چون در
آيه به دو وسيله مطلب را تاكيد كرده، يكى لام در ليزيدن و
يكى هم نون تاكيدى كه در آخر همان كلمه است، و در اينكه نخست طغيان و
سپس كفر را ذكر فرموده اشاره است به همان ترتيب طبيعى اين دو، چه در خارج هم
مىبينيم كه كفر از آثار طغيان و زائيده آنست.
ظاهر اينكه
اين جمله در سياق جملاتى قرار گرفته كه در باره يهود است، اين است كه ضمير
هم در بينهم به يهود برگردد و لو اينكه افتتاح اين سياق به اهل
كتاب شده و اهل كتاب تنها يهود نيستند، بنا بر اين، مقصود از عداوت
و بغضاء ، تشتت عقايد و اختلاف مذاهب خواهد بود كه خداى تعالى هم در
مواضعى از كلام خود به آن اشاره كرده و فرموده:( وَ لَقَدْ
آتَيْنا بَنِي إِسْرائِيلَ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ) ...(فَمَا
اخْتَلَفُوا إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ إِنَّ
رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ
يَخْتَلِفُونَ )[1] و آيات
ديگر.
و اما عداوت،
گويا مراد از عداوت، خشم توأم با تجاوز عملى است، و مراد از بغضاء تنها خشم درونى
است كه ممكن است با تجاوزات عملى هم همراه باشد و يا نباشد. در نتيجه وقتى اين دو
كلمه با هم ذكر شوند هر دو معنا را افاده مىكنند و مىرسانند كه خداى حكيم در بين
يهود هم خشم و نفرت درونى، و هم نزاع انداخته و در جمله (إِلى
يَوْمِ الْقِيامَةِ) نكتهايست و آن اينكه اين امت تا قيامت باقى خواهند
ماند و منقرض نخواهند شد.
ايقاد
نار به معناى مشتعل ساختن آتش است، كما اينكه اطفاء نار خاموش
كردن آن است و معناى آيه روشن است، احتمال مىرود جمله(كُلَّما
أَوْقَدُوا ...) بيان باشد براى جمله و القينا و بنا بر اين
معناى آيه اينطور مىشود كه: هر وقت يهود خواست دست به اقداماتى بزند و آتش جنگى
را با رسول اللَّه 6 و مسلمين دامن زند خداوند بين سران آنها عداوت و بغضاء و
اختلاف كلمه انداخت و بدين وسيله آن آتش را خاموش ساخت، همانطورى كه مىبينيد در
اين آيه نويدى است براى مسلمين، چه از سياق آن استفاده مىشود كه براى هميشه سعى و
كوشش يهود عليه مسلمين و بر افروختن آتش جنگ و ايجاد فتنهشان
[1] و ما هر آينه و به تحقيق كتاب و حكم و نبوت به بنى اسرائيل
داديم و لذائذى را از طيبات روزيشان كرديم و بر ساير ملل در جهات مذكور برتريشان
داديم و بدست انبياى خود معجزاتى و ادلهاى بر اثبات دين برايشان آورديم. بنا بر
اين اگر اختلاف كردند اختلافشان بعد از آن بود كه به حقيقت و واقع، عالم شدند و جز
از جهت عداوت و حسادتى كه در بين خود داشتند نبود. سوره جاثيه آيه 17.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 50