نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 110
(ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا
نَفْعاً) اول ضرر و بعد نفع را ذكر كرده، و همچنين آيات ديگرى كه نظير
آنست مانند آيه(وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً لا يَخْلُقُونَ
شَيْئاً وَ هُمْ يُخْلَقُونَ وَ لا يَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا
نَفْعاً وَ لا يَمْلِكُونَ مَوْتاً وَ لا حَياةً وَ لا نُشُوراً)[1] نكته چهارم اينكه:
مجموع آيه(أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ...) حجتى است
بر اين مطلب كه تنها و تنها خداى سبحان بايد عبادت و پرستش شود، و نبايد در پرستش،
غير او را با او شركت داد، اين بيان به دو حجت تقسيم مىشود كه ملخص حجت و برهان
اولى اينست كه:
اله گرفتن و
آن را پرستيدن لا بد بمنظور دفع ضرر و جلب منفعت است، و چون چنين است ناگزير آن
معبود بايد كسى باشد كه مالك و صاحب اختيار نفع و ضرر باشد، پس عبادت چيزى كه خود
مالك هيچ چيز نيست، صحيح نمىباشد. و ملخص برهان دومى اينكه: خداى سبحان تنها
معبودى است كه شنوا و جوابگوى هر سائل و داناى به هر حاجتى است، و جز او كسى
اينچنين نيست، پس عبادت او، واجب است و نبايد براى او شريكى قرار داد.
[غلو اهل
كتاب كه از آن نهى شدهاند اين بوده كه انبياء و احبار و راهبان خود را تا مقام
ربوبيت بالا مىبردهاند]
(قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ لا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ)
غالى (با غين نقطهدار) كسى را گويند كه از حد تجاوز كرده و مرتكب افراط
شود، كما اينكه در مقابل آن قالى (با قاف) كسى را گويند كه تفريط و
كوتاهى كرده باشد، اين آيه خطاب ديگرى است به رسول اللَّه 6، در اين خطاب به آن
جناب دستور مىدهد كه اهل كتاب را دعوت كند به اينكه در دين خود مرتكب غلو و افراط
نشوند، چون اهل كتاب مخصوصا نصارا به اين بليه و انحراف در عقيده مبتلا بودند، آرى
دينى كه از طرف پروردگار نازل شده باشد و كتب آسمانى آن را بيان كنند نشانهاش اين
است كه در درجه اول توحيد را بر بشر عرضه كرده باشد، و شريك را از خدا نفى كند،
دينى است كه بشر را از انباز گرفتن براى خداوند و پرستش بت نهى كند، و يهود و
نصارا داراى چنين دينى نيستند، چون اين دو طايفه نيز براى خدا انباز گرفتند مخصوصا
نصارا كه رسوايى و شناعتشان از يهود بيشتر است، گر چه در كيش يهوديهاى امروز چيزى
كه مستقيما شرك باشد ديده نمىشود.
[1] و بغير خداوند خدايانى اختيار كردند كه چيزى را خلق نكرده و
خود مخلوقاتى هستند و براى خود زيانى و سودى و همچنين مرگى و حياتى و رستاخيزى را
مالك نيستند. سوره فرقان آيه 3.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 110