نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 90
مؤلف: روايات در اين معنا بسيار است، اما در
اينكه نام آن شخص ضمره بوده يا چيز ديگر- اختلاف شديدى دارند. در بعضى آمده: ضمرة
بن جندب بود. و در بعضى ديگر آمده:
اكثم بن صيفى
بود، و در بعضى آمده: ابو ضمرة بن عيص زرقى بود. و در بعضى ديگر آمده:
ضمرة بن عيص
از بنى ليث بود. و در بعضى آمده: جندع بن ضمرة جندعى بود. و در بعضى ديگر آمده:
آيه شريفه در حق خالد بن حزام نازل شد كه به عزم مهاجرت بسوى حبشه از مكه بيرون
آمد، و در بين راه مار او را گزيد و از دنيا رفت.
و در بعضى از
روايات كه از ابن عباس نقل شده آمده كه او اكثم بن صيفى بوده راوى حديث گفته: من
از ابن عباس پرسيدم، پس جريان ليثى كجا و در چه زمان اتفاق افتاد؟ در پاسخ گفت:
اين جريان مدتى قبل از جريان ليثى اتفاق افتاد و اين آيه هم خاص است و هم عام.[1] مؤلف: منظور ابن عباس اين بوده كه
آيه شريفه در خصوص اكثم نازل شده، و در غير او عموميت يافته است. و حاصل كلام اين
شد كه سه نفر از مسلمانان هنگام هجرت كردن در بين راه از دنيا رفتهاند، و آن سه
نفر عبارتند از: اكثم بن صيفى، و ليثى، و خالد بن حزام. و اما اينكه آيه شريفه در
حق كداميك از آنان نازل شده، ظاهرا روايات در اين باره فرقى ندارند كه همه در صدد
تطبيق آيه با ماجرايى خاص بودهاند.
[رواياتى
در باره معناى مستضعفين]
و در كافى از
زراره روايت كرده كه گفت: من از امام باقر ابى جعفر (ع) از معناى عنوان مستضعف
پرسيدم، فرمود: مستضعف كسى است كه چارهاى جز كافر شدن ندارد و كافر مىشود چون
راهى به سوى ايمان ندارد. نه مىتواند ايمان بياورد، و نه مىتواند كافر شود.
يكى از
مستضعفين، كودكانند. و يكى ديگر مردان و زنانى هستند كه عقلشان مثل عقل كودكان است
و قلم تكليف از آنها برداشته شده است.[2]
مؤلف: و اين حديث بطور مستفيض يعنى بطرق بسيار زياد از زراره نقل شده هم كلينى[3] آنها را آورده، هم صدوق[4]، و هم عياشى[5]
و همه اينها به چند طريق از او نقل كردهاند.