است كه خداى تعالى از آن به مرض قلوب تعبير نموده، در آيه ذيل فرموده:(فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسارِعُونَ فِيهِمْ).

بنا بر اين آن كسانى كه يهود و نصارا را اولياى خود مى‌گيرند خداى تعالى آنان را از همان يهود و نصارا شمرده، هر چند كه بر حسب ظاهر جزء مؤمنين و از مؤمنين باشند و كمترين چيزى كه از اين بيان استفاده مى‌شود كه اينگونه مؤمنين راه هدايت خدا را كه همان ايمان است سلوك نكرده بلكه راهى را اتخاذ كرده‌اند كه يهود و نصارا آن را سلوك مى‌كنند و به سويى در حركتند كه يهود و نصارا بدان سو روانند و راهشان بدانجا كشيده مى‌شود كه راه يهود و نصارا بدانجا منتهى مى‌گردد.

و به همين جهت است كه خداى تعالى بيان مذكور را با جمله:(إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ) تعليل نموده و بيان مى‌كند كه چرا اينگونه مؤمنين ملحق به يهود و نصارا هستند، بنا بر اين برگشت بيان مذكور به اين است كه فرموده باشد: اى مسلمانان بدانيد اين افرادى كه يهود و نصارا را به دوستى برمى‌گزينند خودشان نيز از همانها هستند و بدانيد كه راه شما را نمى‌روند براى اينكه راه شما راه ايمان است و راه ايمان، راه هدايت الهى است و اين افراد مثل يهود و نصارا ظالمند و خدا ظالمان را هدايت نمى‌كند.

و اين آيه بطورى كه ملاحظه مى‌كنيد تنها متعرض اصل تشبيه و تنزيل است و تنها اين را مى‌گويد كه اين مؤمنين به منزله يهود و نصارا هستند و اما آثارى كه متفرع بر اين تشبيه مى‌شود را متعرض نشده و لفظ آيه هر چند كه مقيد به هيچ قيدى نيست و ليكن از آنجا كه از قبيل بيان ملاك است- نظير آيه‌(وَ أَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ)[1] و آيه:(إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ)[2] و آياتى ديگر كه نمى‌گويد چطور روزه بگيريد و چگونه نماز بخوانيد از اين قبيل- جز يك بيان مهمل نيست كه تمسك به آن براى اثبات حكمى فرعى نيازمند بيان سنت است و كسى كه مى‌خواهد در اين باره اطلاعات بيشترى به دست آورد بايد به كتب فقهى مراجعه كند.

(فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسارِعُونَ فِيهِمْ ...) اين جمله به دليل داشتن حرف فاء در اولش تفريع و نتيجه گيرى از آيه قبلى است كه مى‌فرمود: خدا مردم ستمكار را هدايت نمى‌كند ، يكى از مصاديق گمراهى و يا به‌

[1] و اگر روزه بگيريد، براى شما بهتر است. سوره بقره، آيه 184 .

[2] نماز از فحشا و منكر باز مى‌دارد و مسلما ياد خدا مهم‌تر و مؤثرتر است. سوره عنكبوت، آيه 45 .