كرده: كه روزى به جمعيتى عبور كرد و به آنان سلام گفت، گفتند: عليك السلام و رحمة اللَّه و بركاته و مغفرته و رضوانه، حضرت به ايشان فرمود: در ادب و تحيت از ما اهل بيت جلو نزنيد (و ما در تحيت اكتفاء مى‌كنيم به) مثل آنچه ملائكه به پدر ما ابراهيم (ع) گفتند، رحمة اللَّه و بركاته عليكم اهل البيت.[1] مؤلف: در اين روايت اشاره‌اى است به اينكه سنت در سلام اين است كه آن را تمام و بطور كامل بدهند و سلام كامل اين است كه سلام دهنده بگويد: السلام عليك و رحمة اللَّه و بركاته، و اين سنت از حنفيت ابراهيم (ع) اخذ شده و تاييدى است براى چيزهايى كه قبلا گفته شد كه تحيت به سلام از دين حنيف است.

و در كافى روايت شده كه فرمود: از تماميت و كمال تحيت اين است كه شخص وارد با آن كسى كه او به وى وارد شده، مصافحه كند و وى با آن شخص اگر از سفر آمده معانقه نمايد.[2] و در خصال از امير المؤمنين (ع) روايت كرده كه فرمود: وقتى شنيديد كه يكى از شما در حضورتان عطسه كرد بگوئيد: يرحمكم اللَّه و او هم در پاسخ بگويد: يغفر اللَّه لكم و يرحمكم و دعاى يغفر اللَّه لكم را اضافه كند، چون خداى تعالى فرمود:(وَ إِذا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها ...)[3].

و در كتاب مناقب آمده كه كنيزى از كنيزان امام حسن (ع) دسته‌اى ريحان براى آن جناب آورد، حضرت در عوض به وى فرمود: تو در راه خدا آزادى، شخصى پرسيد: آيا براى يك طاقه ريحان كنيزى را آزاد مى‌كنى؟ فرمود: خداى تعالى ما را ادب آموخته و فرموده:

(إِذا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها ...) و تحيت بهتر از يك طاقه ريحان براى او، همين آزاد كردنش بود.[4] مؤلف: اين روايات بطورى كه ملاحظه مى‌كنيد معناى تحيت در آيه شريفه را عموميت مى‌دهند، بطورى كه شامل هديه و تحفه نيز بشود.

و در تفسير مجمع البيان در تفسير آيه شريفه:(فَما لَكُمْ فِي الْمُنافِقِينَ فِئَتَيْنِ ...)، گفته است: مفسرين در اينكه اين آيه شريفه درباره چه كسى نازل شده، اختلاف كرده‌اند، بعضى‌

[1] اصول كافى، ج 2 ص 646.

[2] اصول كافى، ج 2 ص 646.

[3] خصال شيخ صدوق، ص 127.

[4] مناقب، ج 4 ص 18.