اين تعبير كنايه از اعتدال و ميانه روى در مسير زندگى است، و نيز فرموده:(إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً)[1]، و نيز فرموده:(وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى‌ وَ اتَّقُونِ يا أُولِي الْأَلْبابِ)[2]، يعنى شما بدان جهت كه صاحب خرد هستيد در به كار بستن عقل و خردتان نيازمند به تقوا هستيد (و خدا داناتر است) و نيز فرموده:(وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها)[3]، و نيز فرموده:(وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ)[4].

آيات فوق آثار ميانه روى و تقوا و خردمندى را تذكر مى‌داد، آيات ديگرى هست كه در مقابل آن آيات آثار شوم شهوت‌پرستى و استكبار از پذيرفتن حق و مهمل گذاشتن قلب و چشم و گوش را بيان مى‌كند، توجه بفرمائيد:(فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ، وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ، فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا، إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً)[5] كه در اين آيه اثر شهوترانى را بيان مى‌كند، و آن عبارت است از غى، يعنى گمراهى، و نيز فرموده:(سَأَصْرِفُ عَنْ آياتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ، وَ إِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لا يُؤْمِنُوا بِها وَ إِنْ يَرَوْا سَبِيلَ الرُّشْدِ لا يَتَّخِذُوهُ سَبِيلًا، وَ إِنْ يَرَوْا سَبِيلَ الغَيِّ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلًا، ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ كانُوا عَنْها غافِلِينَ)[6]، كه صريحا اعلام داشته آنهايى كه اسير قواى غضبى هستند از پيروى حق ممنوعند، و به سوى راه غى و خطا سوق داده مى‌شوند، آن گاه اضافه كرده كه اين‌

[1] اگر از خدا پروا كنيد خداى تعالى برايتان فرقان( نيروى تشخيص) قرار مى‌دهد. سوره انفال، آيه 29 .

[2] توشه برگيريد كه بهترين توشه تقوا است و از من( پروردگارتان) پروا كنيد اى خردمندان. سوره بقره، آيه 197 .

[3] سوگند به نفس و تماميتى كه خدا در آن به كار برده، و در نتيجه تقواى آن را و فجورش را به آن الهام كرده، و هر كس آن را تزكيه كند رستگار مى‌شود، و هر كس آلوده‌اش كند از بهره‌هاى هستيش باز مى‌ماند. سوره شمس، آيه 10 .

[4] از خدا پروا كنيد باشد كه رستگار شويد. سوره آل عمران، آيه 130 .

[5] بعد از آن طبقه صالح، مردمى جانشين آنان شدند كه نماز را و بهره‌مندى از آن را از دست دادند، شهوات را دنبال كردند، اينان خيلى زود گرفتار گمراهى و سردرگمى خواهند شد مگر كسى كه توبه كند و ايمان آورده و اعمال صالح انجام دهد. سوره مريم، آيه 60 .

[6] به زودى كسانى را كه بدون حق در زمين تكبر مى‌ورزند از آيات خود منصرف مى‌كنم، بطورى كه هر آيت و معجزه‌اى ببينند ايمان نياورند، و هر راه و رشدى پيش پايشان ببينند آن را انتخاب نكنند، در عوض هر راه خطايى كه ببينند آن را راه خود بگيرند، و اين بدان جهت است كه گفتيم از در تكبر آيات ما را تكذيب كردند، و به كلى از آن غافل بودند. سوره اعراف، آيه 146 .