البته احتمال هم دارد كه مراد از نور، رسول خدا 6 باشد، و اين مبنى بر استفاده‌اى است كه چه بسا از صدر آيه بشود، چون روشن كردن چيزهايى كه علماى يهود و نصارا آن را پنهان كرده بودند خود يكى از آثار نور بودن رسول مورد بحث است، علاوه بر اينكه در آيه‌اى ديگر آن جناب را صريحا نور ناميده، و فرموده:(وَ سِراجاً مُنِيراً)[1].

[هادى حقيقى خداى سبحان است و رسول و كتاب آلت و وسيله ظاهرى هدايت هستند]

(يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ) حرف با در كلمه به به اصطلاح علم نحو، باى آلت است و ضمير در آن كلمه به كتاب و يا به نور بر مى‌گردد، حال چه اينكه مراد از نور، رسول خدا 6 باشد و يا قرآن، براى اينكه اگر هم رسول خدا 6 باشد باز آلت بودن باء معنا دارد زيرا رسول خدا 6 نيز مانند كتاب آلت و وسيله‌اى ظاهرى است براى مرحله هدايت و اينكه گفتيم وسيله‌اى ظاهرى براى اين است كه حقيقت هدايت قائم به خداى تعالى است، هم چنان كه خودش در جاى ديگر كتاب مجيدش فرموده:(إِنَّكَ لا تَهْدِي مَنْ أَحْبَبْتَ وَ لكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ)[2]، و نيز فرموده:(وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتابُ وَ لَا الْإِيمانُ، وَ لكِنْ جَعَلْناهُ نُوراً نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشاءُ مِنْ عِبادِنا وَ إِنَّكَ لَتَهْدِي إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ، صِراطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ، أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الْأُمُورُ)[3]، و اين آيات بطورى كه ملاحظه مى‌كنيد هدايت را در عين اينكه به قرآن و به رسول نسبت مى‌دهد در عين حال برگشت آن را به خداى سبحان مى‌داند، پس هادى حقيقى او است، و غير او سبب‌هاى ظاهرى است كه خداى تعالى آن را براى احياى امر هدايت، مسخر فرموده.

نكته‌اى كه در آيه مورد بحث است اين است كه جمله‌(يَهْدِي بِهِ اللَّهُ) را مقيد كرده به جمله:(مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ)، و خلاصه شرط كرده كه تنها كسانى را هدايت مى‌كند كه‌

[1] سوره احزاب، آيه 46 .

[2] تو هدايت نمى‌كنى هر كس را كه دوست بدارى، و اين خدا است كه هر كه را بخواهد هدايت مى‌كند. سوره قصص، آيه 56 .

[3] و ما اين چنين روحى از امر خود را به سوى تو وحى كرديم، و گر نه تو خودت نه مى‌دانستى كه كتاب چيست و نه ايمان كدام است، و اين ما بوديم كه آن روح و آن وحى را نورى قرار داديم تا به وسيله آن هر كسى از بندگانمان را كه بخواهيم هدايت كنيم، و تو اين هدايتى را كه مى‌كنى هدايت به سوى صراط مستقيم است، صراط خدايى كه ملك همه موجودات در آسمانها و زمين از آن او است، آگاه باش كه همه امور به سوى او بازگشت مى‌كند. سوره شورى، آيه 53 .