نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 274
تا با بعثت رسول خدا 6 به كمال رسيده باشد، و
نعمتى نداشتند تا با آمدن اسلام آن نعمت تمام شود.
علاوه بر
اينكه اگر آيه را اينطور معنا كنيم بايد على القاعده جمله(الْيَوْمَ
أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ) را در اول آورده باشد، و جمله:(الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا) را دنبال آن تا معنا درست شود، (چون
مايوس شدن كفار لازمه به كمال رسيدن دين است، نه اينكه به كمال رسيدن دين لازمه
مايوس شدن كفار باشد).
و يا آنكه
مراد از كلمه يوم روز بعد از فتح است، كه خداى تعالى كيد مشركين قريش
را باطل و شوكتشان را شكست، و بنيان دين بت پرستيشان را منهدم و بتهايشان را خرد
نمود، و اميدشان را از اينكه يك روز ديگر روى پاى خود بايستند و در مقابل اسلام صف
آرايى نموده از نفوذ اسلام و انتشار آن جلوگيرى كنند قطع فرمود.
اين احتمال
نيز درست نيست زيرا آيه شريفه دلالت به اكمال دين دارد، و ما مىدانيم كه بعد از
فتح مكه دين خدا كامل و نعمتش تمام نشده بود، چون فتح مكه در سال هشتم هجرت اتفاق
افتاد و بسيارى از واجبات دينى اسلام بعد از اين سال نازل شد و بسيارى از حلالها و
حرامها بين فتح مكه و بين درگذشت رسول خدا 6 تشريع گرديد.
علاوه بر
اينكه جمله:(الَّذِينَ كَفَرُوا) انحصارى به مشركين
عرب ندارد، بلكه مىفرمايد بطور كلى كفار دنيا از دين مسلمانان مايوس شدند، دليل
بر اين معنا معارضات و عهد و پيمانهايى است كه بعد از فتح مكه هم چنان عليه مسلمين
معتبر و محترم شمرده مىشد و مشركين عرب هم چنان طبق مراسم جاهليت به حج مىآمدند،
و مراسم شرك را در آنجا انجام مىدادند، زنها لخت مادر زاد و مكشوف العوره طواف
مىكردند، تا آنكه رسول خدا 6 امير المؤمنين (ع) را با آيات سوره برائت بدانجا
گسيل داشت، و بقاياى رسوم جاهليت را ابطال نمود.
و يا مراد از
كلمه يوم بعد از آيات سوره برائت است، و آن زمانى است كه اسلام تقريبا
بر شبه جزيره عرب گسترش يافته، آثار شرك از بين رفته، سنن جاهليت بمرد، زمانى كه
ديگر مسلمانان در معابد و معاهد دين و از آن جمله در مناسك حج احدى از مشركين را
نمىديدند، كه مراسم شرك را انجام دهد، روزگارى كه دنيا به كام مسلمين شد، و خدا
آن خوف و دلواپسى كه مسلمين داشتند را مبدل به امنيت كرد، و ديگر هيچ چيزى را شرك
خدا ندانستند.
اين احتمال
هم به هيچ وجه قابل قبول نيست زيرا مشركين عرب هر چند كه بعد از
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 274